Tiêu chuẩn xanh: Bài toán khó cho doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam

Doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam đang gặp nhiều khó khăn khi đối mặt với yêu cầu tiêu chuẩn xanh toàn cầu, ảnh hưởng trực tiếp đến sự cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Tiêu chuẩn xanh và xu thế toàn cầu

Trong những năm gần đây, tiêu chuẩn xanh đã trở thành điều kiện tiên quyết để hàng hóa xuất khẩu thâm nhập vào các thị trường lớn như EU, Mỹ và Nhật Bản. Đây không chỉ là yêu cầu bắt buộc mà còn là xu hướng tất yếu trong bối cảnh các quốc gia cam kết giảm phát thải và thúc đẩy phát triển bền vững.

Vừa qua, tại Hội trường UBND tỉnh An Giang, Lãnh đạo UBND tỉnh An Giang và TP.HCM đã đồng chủ trì họp báo giới thiệu Diễn đàn Mekong Connect 2024, lần đầu tiên được tổ chức tại An Giang. Sự kiện do Sở Công Thương TP.HCM, Sở Công Thương An Giang, Sở Kế hoạch và Đầu tư An Giang, Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư tỉnh An Giang, VCCI Đồng bằng sông Cửu Long và Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao (HVNCLC) phối hợp thực hiện.

Phát biểu tại buổi họp báo, bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội HVNCLC kiêm Giám đốc Trung tâm BSA, nhấn mạnh rằng chủ đề của Diễn đàn Mekong Connect 2024 sẽ tập trung vào ba lĩnh vực chính: kinh tế, thương mại và công nghệ, với định hướng phát triển bền vững trong bối cảnh thị trường cạnh tranh nhiều biến động.

“Bối cảnh cạnh tranh mới là thách thức nhiều hơn là cơ hội đối với hàng Việt Nam của chúng ta”, bà Vũ Kim Hạnh khẳng định.

Tuy nhiên, tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, đang gặp không ít khó khăn khi phải đối mặt với yêu cầu này.

Thách thức đối với doanh nghiệp Việt Nam

Theo báo cáo từ Bộ Công Thương, việc áp dụng công nghệ sản xuất xanh đòi hỏi nguồn vốn đầu tư lớn. Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp xuất khẩu tại Việt Nam là doanh nghiệp vừa và nhỏ, thường gặp khó khăn trong việc huy động vốn để nâng cấp công nghệ hoặc đạt các chứng chỉ quốc tế như ISO 14001.

Các thị trường lớn như EU không chỉ yêu cầu sản phẩm phải đạt chất lượng cao mà còn phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về môi trường. Điển hình, Đạo luật Phục hồi Môi trường của EU yêu cầu các sản phẩm nhập khẩu phải đảm bảo toàn bộ chuỗi cung ứng không gây tác động tiêu cực đến môi trường. Điều này khiến các doanh nghiệp Việt Nam, vốn phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu thô, gặp khó khăn trong việc kiểm soát và chứng minh tính minh bạch của chuỗi cung ứng.

Mặc dù chính phủ đã triển khai nhiều chương trình hỗ trợ sản xuất xanh, nhưng sự thiếu đồng bộ giữa các bộ ngành và hạn chế về nguồn lực vẫn là rào cản lớn. Ngoài ra, các doanh nghiệp thường thiếu thông tin đầy đủ về các tiêu chuẩn môi trường quốc tế, dẫn đến khó khăn trong việc chuẩn bị và đáp ứng yêu cầu.

Cơ hội và giải pháp để doanh nghiệp hướng tới tiêu chuẩn xanh

Các tổ chức tài chính cần phát triển các gói tín dụng xanh dành riêng cho doanh nghiệp xuất khẩu, giúp họ tiếp cận nguồn vốn dễ dàng hơn để đầu tư vào công nghệ và hệ thống quản lý môi trường. Đồng thời, cần thiết lập các tiêu chí rõ ràng để doanh nghiệp biết cách đáp ứng và nhận hỗ trợ.

Thông qua các chương trình hợp tác với tổ chức quốc tế như UNDP, ADB hoặc các doanh nghiệp đa quốc gia, Việt Nam có thể tiếp cận nguồn lực kỹ thuật, công nghệ hiện đại và kinh nghiệm quốc tế trong sản xuất xanh.

Việc xây dựng chuỗi cung ứng bền vững không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu của các thị trường khó tính mà còn tối ưu hóa chi phí dài hạn. Một số ngành như dệt may, da giày và chế biến thủy sản đã bắt đầu thực hiện các giải pháp tích hợp hệ thống quản lý chuỗi cung ứng thông minh để đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ tiêu chuẩn xanh.

Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực môi trường và quản lý sản xuất bền vững là yếu tố then chốt. Đồng thời, cần đẩy mạnh truyền thông để nâng cao nhận thức của doanh nghiệp về tầm quan trọng của tiêu chuẩn xanh trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Tầm nhìn dài hạn để doanh nghiệp xuất khẩu hướng tới tiêu chuẩn xanh 

Mặc dù tiêu chuẩn xanh là bài toán khó, nhưng đây cũng là cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam tái cấu trúc và nâng cao năng lực cạnh tranh. Khi áp dụng thành công các tiêu chuẩn này, doanh nghiệp không chỉ mở rộng thị trường mà còn góp phần bảo vệ môi trường, tạo giá trị bền vững cho xã hội và nền kinh tế.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, việc vượt qua thách thức để đạt tiêu chuẩn xanh không chỉ là yêu cầu cấp bách mà còn là bước đệm để Việt Nam khẳng định vị thế trên thị trường xuất khẩu toàn cầu.

Phương Thảo

Nguồn tham khảo: vietnamfinance.vn