Cảng biển xanh: Bước đột phá cho phát triển kinh tế bền vững

Cảng biển xanh mang lại cơ hội lớn cho kinh tế bền vững, nhưng quá trình chuyển đổi vẫn đối mặt nhiều khó khăn từ vốn đầu tư đến công nghệ và chính sách hỗ trợ.

Cảng biển xanh: Giải pháp cấp bách cho môi trường biển

Cảng biển xanh không chỉ là xu hướng tất yếu của kinh tế bền vững mà còn là nhân tố quan trọng trong giảm thiểu tác động môi trường từ hoạt động vận tải biển – ngành gây phát thải khí nhà kính lớn nhất thế giới. Trên thực tế, nhiều quốc gia đã sớm triển khai mô hình cảng biển xanh với hiệu quả đáng kể, trong khi Việt Nam, dù sở hữu tiềm năng lớn, vẫn đang trong giai đoạn đầu của quá trình chuyển đổi.

Việt Nam đã chính thức đặt mục tiêu xây dựng hệ thống cảng biển xanh, bền vững. Theo Quyết định 710/QĐ-CHHVN, các cảng biển sẽ phải “song hành” giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường. Điều này đồng nghĩa với việc các cảng sẽ phải hạn chế tối đa tác động tiêu cực đến môi trường, sử dụng năng lượng hiệu quả và ứng phó linh hoạt với biến đổi khí hậu.

Đây là một bước đi quan trọng nhằm nâng cao vị thế của cảng biển Việt Nam trên trường quốc tế và góp phần bảo vệ môi trường biển.

Tiềm năng phát triển cảng biển xanh tại Việt Nam

Với vị trí chiến lược và hệ thống cảng phát triển, Việt Nam có đường bờ biển cùng hệ thống cảng trải dài từ Bắc vào Nam, đặc biệt là các cảng lớn như Cát Lái, Hải Phòng, và Cái Mép – Thị Vải. Đây là cơ sở quan trọng để nước ta xây dựng và phát triển hệ thống cảng biển xanh hiện đại, phục vụ vận tải quốc tế và khu vực. 

Việt Nam đang khẳng định vị thế tiên phong trong cuộc đua xanh hóa cảng biển tại COP26. Trong khi thế giới đặt mục tiêu xây dựng các tuyến vận tải xanh, các cảng biển Việt Nam như Tân Cảng Cát Lái và Tân Cảng – Cái Mép đã và đang đi đầu trong việc áp dụng các công nghệ xanh, giảm thiểu tác động đến môi trường. Điều này không chỉ góp phần bảo vệ môi trường biển mà còn nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Những rào cản trong quá trình chuyển đổi

Một trong những khó khăn lớn nhất là nguồn vốn. Xây dựng một cảng biển xanh đòi hỏi nguồn vốn đầu tư khổng lồ, đặc biệt cho các hạng mục như cơ sở hạ tầng năng lượng sạch, hệ thống quản lý thông minh và cải tiến công nghệ tàu biển. Trong khi đó, nguồn vốn đầu tư công và tư tại Việt Nam còn hạn chế, gây khó khăn cho việc triển khai đồng bộ các dự án.

Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ xanh như năng lượng mặt trời, gió hay hệ thống tự động hóa trong vận hành cảng tại Việt Nam còn chậm. Điều này không chỉ làm giảm hiệu quả vận hành mà còn khiến các cảng Việt Nam khó cạnh tranh với các cảng xanh hiện đại trong khu vực.

Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt trên thị trường, các doanh nghiệp cảng phải đối mặt với áp lực lớn về chi phí. Nhiều cảng quốc tế đã được đầu tư hiện đại ngay từ ban đầu và có thể tự công bố đạt tiêu chuẩn cảng xanh trước thời hạn. Điều này đặt ra thách thức không nhỏ cho các cảng Việt Nam trong việc thu hút tàu thuyền.

Ngoài ra, chính sách hỗ trợ cho các doanh nghiệp cảng biển chưa rõ ràng. Hiện nay, chỉ có 30/290 cảng biển tại Việt Nam bắt đầu quá trình chuyển đổi hướng tới mục tiêu cảng biển xanh. Các doanh nghiệp cần có thêm nhiều chính sách hỗ trợ về tài chính, thuế và thủ tục hành chính để có thể đầu tư vào công nghệ xanh.

Giải pháp thúc đẩy cảng biển xanh tại Việt Nam

Chính phủ cần kêu gọi sự tham gia của các tổ chức quốc tế, đồng thời huy động vốn tư nhân để cải tiến hạ tầng cảng biển. Đầu tư vào năng lượng sạch như điện mặt trời hoặc trạm nạp điện cho tàu là ưu tiên hàng đầu. Bên cạnh đó, Chính phủ cần xây dựng cơ chế ưu đãi rõ ràng, giảm thuế cho doanh nghiệp đầu tư vào cảng xanh hoặc hỗ trợ tài chính cho các dự án thử nghiệm. Đồng thời, cần có lộ trình cụ thể trong việc triển khai mục tiêu xanh hóa cảng biển.

Ngoài ra, theo Kế hoạch 710, việc cải tạo cảng biển theo tiêu chuẩn xanh sẽ trở thành yêu cầu bắt buộc từ sau năm 2030. Hiện tại, các cơ quan quản lý đang khuyến khích các đơn vị cảng, đặc biệt là các dự án mới, sử dụng phương tiện và công nghệ xanh để tạo tiền đề cho quá trình chuyển đổi toàn diện trong tương lai. 

Cảng biển xanh là chìa khóa cho phát triển kinh tế biển bền vững và giảm thiểu tác động môi trường. Với tiềm năng lớn cùng các bước đi phù hợp về chính sách và công nghệ, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu phát triển cảng biển xanh trong khu vực. Tuy nhiên, việc triển khai vẫn cần sự đồng lòng của Chính phủ, doanh nghiệp, và cộng đồng quốc tế.

Phương Thảo

Xem thêm tin: Tại đây