10 tấn gạo được bán sạch trong vòng 1 tiếng, nguyên nhân do đâu?

Giá gạo giảm mạnh, người dân đổ xô mua tích trữ. Các thương nhân cho biết việc xuất khẩu đang gặp khó khăn do thị trường nhập khẩu chính tạm ngừng mua.

Thị trường xuất khẩu chính “đóng băng”, bài toán nan giải cho doanh nghiệp

Thị trường gạo trong nước đang chứng kiến sự biến động mạnh về giá, khiến người dân đổ xô mua tích trữ. Hình ảnh người dân xếp hàng, thậm chí dùng xe tải để chở gạo mua về dự trữ đã không còn xa lạ trong thời gian gần đây. 

Ghi nhận tại một điểm bán tự phát gần UBND xã Tân Phú, thị xã Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang vào ngày 18/1 cho thấy sức mua tăng đột biến. Chỉ trong vòng 1 tiếng đồng hồ, hơn 10 tấn gạo đã được bán hết veo. Người dân mua từ 50kg đến 100kg, cho thấy tâm lý lo ngại giá gạo sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới. Giá gạo Sa Mơ và gạo Thơm được bán lần lượt ở mức 600.000 đồng và 750.000 đồng/bao 50kg, giảm khoảng 200.000 đồng/bao so với tuần trước đó. Mức giá này được xem là khá hấp dẫn, kích thích nhu cầu mua tích trữ của người dân.

Theo các thương nhân, nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng giá giảm mạnh là do việc xuất khẩu đang gặp khó khăn, không có đơn hàng mới. Các nhà máy xay xát, công ty xuất khẩu gạo buộc phải xả kho, bán lẻ cho người dân với giá thấp để giải phóng hàng tồn kho, tránh tình trạng gạo bị hư hỏng, giảm chất lượng do lưu kho quá lâu. Điều này cũng đồng nghĩa với việc doanh thu của các doanh nghiệp xuất khẩu gạo sẽ bị ảnh hưởng đáng kể.

Ông Lưu Văn Phi, Giám đốc Sở Công Thương Tiền Giang, cho biết các thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam như Philippines và Indonesia hiện đã tạm ngừng nhập khẩu. Philippines, thị trường nhập khẩu lớn nhất, đã chuyển hướng hợp tác, tìm kiếm nguồn cung mới từ các nước như Pakistan và Ấn Độ. Indonesia cũng tuyên bố sẽ tự chủ về nguồn cung gạo, không nhập khẩu gạo trong năm 2025 do nguồn cung trong nước dồi dào, đáp ứng đủ nhu cầu tiêu thụ trong nước.

Việc hai thị trường nhập khẩu chính “đóng băng” khiến hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam chịu ảnh hưởng nặng nề. Đây là một bài toán nan giải cho các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, khi mà thị trường truyền thống bị thu hẹp, buộc họ phải tìm kiếm thị trường mới tiềm năng. 

Thêm vào đó, sự cạnh tranh từ Ấn Độ, quốc gia đã dỡ bỏ lệnh hạn chế xuất khẩu gạo, cũng đang tạo áp lực giảm giá trên thị trường quốc tế, khiến cho gạo của Việt Nam khó cạnh tranh hơn. Với nguồn cung dồi dào, Ấn Độ có thể đẩy mạnh xuất khẩu mà không ảnh hưởng đến an ninh lương thực trong nước, tạo lợi thế cạnh tranh đáng kể so với Việt Nam.

Cạnh tranh khốc liệt, doanh nghiệp tìm lối thoát

Các chuyên gia và doanh nghiệp trong ngành xuất khẩu gạo bày tỏ lo lắng trước tình hình hiện tại. Đầu năm, các doanh nghiệp thường chưa có đơn hàng mới, nay lại thêm áp lực từ thị trường quốc tế, khiến hoạt động xuất khẩu càng thêm khó khăn. Việc Philippines và Indonesia tạm ngừng nhập khẩu khiến Việt Nam mất đi một lượng lớn khách hàng, gây thiệt hại không nhỏ cho các doanh nghiệp, làm giảm đáng kể kim ngạch xuất khẩu gạo.

Sự cạnh tranh từ các nước xuất khẩu khác, đặc biệt là Ấn Độ, cũng là một thách thức lớn. Với giá cả trên thế giới giảm, các doanh nghiệp Việt Nam phải tìm cách giảm giá thành sản xuất để duy trì sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế, đồng thời tìm kiếm thị trường mới tiềm năng như châu Phi, Trung Đông… để bù đắp sản lượng xuất khẩu bị sụt giảm tại các thị trường truyền thống. Đồng thời, việc nâng cao chất lượng gạo, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường quốc tế cũng là một yếu tố quan trọng để tăng cường sức cạnh tranh.

Giải pháp nào cho ngành xuất khẩu gạo Việt Nam?

Tình trạng giá giảm và xuất khẩu gặp khó khăn đặt ra bài toán nan giải cho ngành nông nghiệp Việt Nam. Cần có những giải pháp đồng bộ và bền vững từ phía Chính phủ và các doanh nghiệp để hỗ trợ ngành xuất khẩu gạo vượt qua giai đoạn khó khăn này. Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tìm kiếm thị trường mới tiềm năng, nâng cao chất lượng gạo, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế, giảm chi phí sản xuất thông qua việc ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất và tăng cường xúc tiến thương mại, quảng bá thương hiệu gạo Việt là những hướng đi cần được ưu tiên. 

Bên cạnh đó, việc đẩy mạnh tiêu thụ gạo trong nước, khuyến khích người dân sử dụng gạo nội địa cũng là một giải pháp quan trọng để giảm áp lực cho xuất khẩu, ổn định thị trường trong nước.

Trong bối cảnh thị trường quốc tế biến động khó lường, việc tìm kiếm thị trường mới và củng cố thị trường hiện có là chìa khóa để đảm bảo sự phát triển bền vững cho ngành xuất khẩu gạo. Chính phủ cần có những chính sách hỗ trợ kịp thời và hiệu quả để giúp doanh nghiệp thích ứng với tình hình mới, chủ động ứng phó với những biến động của thị trường, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam trên thị trường quốc tế, khẳng định vị thế của Việt Nam là một trong những quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới.

Chí Cường

Nguồn tham khảo: Báo Tuổi Trẻ