Xuất nhập khẩu Việt – Trung 2025, đường sắt dẫn dắt thương mại

Hội nghị 12/3, logistics đường sắt đẩy mạnh xuất nhập khẩu Việt – Trung

Chiều 12/3/2025, Hội nghị “Hợp tác logistics đường sắt Việt Nam – Trung Quốc (Quảng Tây)” diễn ra tại Hà Nội, do Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) và Sở Thương mại Quảng Tây phối hợp tổ chức. Sự kiện đánh dấu bước tiến mới trong việc khai thác tuyến vận tải container đường sắt quốc tế, nhằm tối ưu hóa logistics và thúc đẩy thương mại song phương giữa Việt Nam và Trung Quốc.

Tham dự có đại diện Cục Xuất nhập khẩu, Cục Đường sắt Việt Nam, các hiệp hội, doanh nghiệp logistics và xuất nhập khẩu phía Việt Nam, cùng lãnh đạo Sở Thương mại Quảng Tây, Cục Thương mại Nam Ninh và nhiều công ty vận tải, ngoại thương Trung Quốc. Hội nghị triển khai Bản ghi nhớ (MOU) ký tháng 12/2024, nhấn mạnh vai trò logistics đường sắt trong kết nối sản xuất và tiêu thụ hàng hóa.

Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, cho biết kim ngạch thương mại Việt – Trung năm 2024 đạt 205,2 tỷ USD, tăng 19,3% so với 2023. Việt Nam là đối tác lớn nhất của Trung Quốc trong ASEAN từ 2016 và lớn thứ 6 thế giới từ 2020. Riêng Quảng Tây, kim ngạch xuất nhập khẩu với Việt Nam đạt 41,6 tỷ USD, tăng 15,4%, chiếm hơn 95% trao đổi hàng hóa qua cửa khẩu biên giới đất liền Việt – Trung. Ông nhấn mạnh logistics đường sắt, với chi phí hợp lý và khả năng vận chuyển lớn, là động lực quan trọng, được Chính phủ Việt Nam hỗ trợ qua nâng cấp hạ tầng.

Ông Lý Kiến Lương, Phó Giám đốc Sở Thương mại Quảng Tây, báo cáo kim ngạch thương mại song phương đạt 295,58 tỷ Nhân dân tệ (khoảng 41,6 tỷ USD, tỷ giá 1 USD = 7,1 Nhân dân tệ), tăng 16,4%. Hàng hóa trung gian giữa hai bên đạt 149,97 tỷ Nhân dân tệ, tăng 24,6%, chiếm 57,7% thị phần quốc tế của Quảng Tây. Năm 2024, tuyến tàu Trung – Việt vận chuyển 19.700 TEU (đơn vị container 20 feet), tăng gần 12 lần, với 687 loại hàng xuất khẩu và 264 loại nhập khẩu, kết nối 25 tỉnh Trung Quốc tới ASEAN.

Trong 2 tháng đầu 2025, số chuyến tàu đạt 145, tăng 272%, vận chuyển 5.118 TEU, tăng 753%. Tuyến Nam Ninh – Yên Viên chỉ mất 14 giờ, nhanh hơn 80% so với vận tải biển, đáp ứng nhu cầu chuỗi cung ứng quốc tế nhờ các chính sách như “đường sắt thông quan nhanh” của Trung Quốc và dịch vụ liên vận tại ga Kép, Cao Xá của Việt Nam.

Phân tích dữ liệu xuất nhập khẩu, logistics đường sắt lên ngôi

Kim ngạch 205,2 tỷ USD năm 2024 cho thấy thương mại Việt – Trung tăng trưởng mạnh, trong đó Quảng Tây đóng góp 41,6 tỷ USD, chiếm 20% tổng giá trị. Tăng trưởng 15,4% tại Quảng Tây vượt xa mức trung bình toàn cầu (ước tính 3-5%), nhờ vị trí địa lý gần Việt Nam và các cửa khẩu như Đồng Đăng – Bằng Tường. Hàng hóa trung gian tăng 24,6%, từ 120,5 tỷ Nhân dân tệ (2023) lên 149,97 tỷ Nhân dân tệ (2024), phản ánh sự phụ thuộc lẫn nhau trong chuỗi cung ứng, đặc biệt với sản phẩm điện tử, máy móc và nông sản.

Logistics đường sắt là yếu tố then chốt. Số liệu 19.700 TEU năm 2024, tăng gần 12 lần so với 2023 (khoảng 1.600 TEU), cho thấy sự bứt phá. Hai tháng đầu 2025, 145 chuyến tàu vận chuyển 5.118 TEU, tăng 753%, tương đương 25.590 tấn hàng (1 TEU ≈ 5 tấn), vượt xa vận tải biển về tốc độ và hiệu suất. Thời gian vận chuyển 14 giờ từ Nam Ninh đến Yên Viên, so với 3-5 ngày bằng đường biển, giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và chi phí lưu kho.

So với năm 2023, khi vận tải đường bộ qua cửa khẩu chiếm ưu thế (70-80% kim ngạch biên giới), năm 2025 chứng kiến sự chuyển dịch sang đường sắt nhờ tính ổn định và khả năng vận chuyển đa dạng – từ trái cây tươi (thanh long, sầu riêng) đến hàng điện tử. Tuy nhiên, hạ tầng đường sắt Việt Nam vẫn cần đầu tư để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng, đặc biệt khi kết nối sâu vào miền Nam qua các tuyến như Yên Viên – Sóng Thần.

Dự báo thị trường xuất nhập khẩu, đường sắt định hình thương mại

Logistics đường sắt sẽ tiếp tục là động lực cho xuất nhập khẩu Việt – Trung năm 2025. Với đà tăng trưởng 272% số chuyến tàu và 753% khối lượng hàng trong 2 tháng đầu năm, kim ngạch qua Quảng Tây có thể vượt 45 tỷ USD nếu duy trì tốc độ này. Các mặt hàng nông sản (14 loại được phép xuất qua đường sắt) và điện tử sẽ hưởng lợi lớn từ thời gian vận chuyển ngắn, đặc biệt khi Trung Quốc đẩy mạnh tiêu thụ hàng Việt như dừa tươi, xuất lần đầu từ ga Sóng Thần tháng 8/2024.

Trong tài chính, cổ phiếu logistics như Tổng công ty Đường sắt Việt Nam hay doanh nghiệp vận tải liên vận có thể tăng trưởng nhờ xu hướng này. Nhà đầu tư nên chú ý đến nhóm công ty hưởng lợi từ hạ tầng đường sắt, như Gemadept hoặc HAH. Về bất động sản, các khu logistics gần ga như Kép, Cao Xá, Sóng Thần sẽ tăng giá trị, thu hút đầu tư kho bãi và phân phối.

Tại 60s Hôm Nay, chúng tôi nhận định doanh nghiệp xuất nhập khẩu nên tận dụng tuyến đường sắt để giảm phụ thuộc vào đường bộ, tối ưu chi phí và thời gian. Nhà đầu tư cần theo dõi tiến độ nâng cấp hạ tầng và chính sách thông quan, vì đây là yếu tố quyết định sự bền vững của xu hướng này. Thách thức nằm ở khả năng đồng bộ hạ tầng và mở rộng tuyến vào miền Nam, nếu chậm trễ có thể hạn chế tiềm năng tăng trưởng.

Logistics đường sắt mở ra cơ hội lớn cho xuất nhập khẩu Việt – Trung, nhưng cần đầu tư hạ tầng để duy trì đà tăng trưởng vượt bậc.

Phương Thảo

Nguồn tham khảo: Tạp chí Công Thương