Xuất khẩu thủy sản sang Mỹ giảm 15% nhưng kỳ vọng bật tăng

Xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang Mỹ giảm 15% trong tháng 4/2025 do thuế quan đối ứng, nhưng các doanh nghiệp kỳ vọng tăng trưởng 10–15% trong tháng 5 và 6, tận dụng thời điểm trước khi thuế mới có hiệu lực.

Tăng trưởng mạnh trong 4 tháng đầu năm

Xuất khẩu thủy sản Việt Nam đã ghi nhận sự phục hồi ấn tượng trong 4 tháng đầu năm 2025, với tổng kim ngạch đạt 3,3 tỉ USD, tăng 21% so với cùng kỳ năm 2024. Riêng tháng 4, kim ngạch xuất khẩu đạt 850,5 triệu USD, tăng 10%. Tôm tiếp tục dẫn đầu các mặt hàng thủy sản, đóng góp 1,27 tỉ USD, tăng 30%, trong đó tháng 4 đạt 330,8 triệu USD, tăng 15%.

Cá tra, dù tăng trưởng 9% với kim ngạch 632,7 triệu USD trong 4 tháng, lại đi ngang trong tháng 4, đạt 167,7 triệu USD. Cá ngừ gặp khó khăn do thiếu nguyên liệu, với kim ngạch tháng 4 giảm 12% xuống 76,1 triệu USD, dù lũy kế 4 tháng vẫn tăng nhẹ 1%, đạt 304,2 triệu USD. Trong khi đó, các mặt hàng như cá rô phi, nhuyễn thể, và cua ghẹ ghi nhận tăng trưởng đột phá, lần lượt đạt 19 triệu USD (tăng 138%), 216,4 triệu USD (tăng 18%), và 112,1 triệu USD (tăng 50%).

Sự tăng trưởng của xuất khẩu thủy sản được thúc đẩy bởi nhu cầu mạnh từ các thị trường lớn như Trung Quốc, EU, và Nhật Bản, cùng với giá tôm phục hồi nhờ tái cân bằng cung cầu toàn cầu. Tuy nhiên, thị trường Mỹ, vốn là điểm đến quan trọng, lại đối mặt với thách thức từ chính sách thuế quan, khiến xuất khẩu thủy sản sang thị trường này giảm đáng kể trong tháng 4.

Thách thức từ thị trường Mỹ

Thị trường Mỹ, với kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt 498,4 triệu USD trong 4 tháng (tăng 7%), đã chứng kiến sự sụt giảm 15% trong tháng 4, xuống còn 120,5 triệu USD. Nguyên nhân chính là chính sách thuế quan đối ứng hiện tại của Mỹ, làm tăng chi phí và khiến các nhà nhập khẩu cân nhắc chuyển sang các nguồn cung khác như Ấn Độ hay Ecuador.

Các mặt hàng chủ lực như tôm và cá tra, vốn phụ thuộc lớn vào thị trường Mỹ, chịu tác động nặng nề nhất. Chính sách thuế quan dự kiến tăng lên 46% từ ngày 9/7/2025 càng tạo áp lực cho xuất khẩu thủy sản Việt Nam. Ngoài ra, các rào cản kỹ thuật, như yêu cầu kiểm tra an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc khắt khe, cũng làm giảm lợi thế cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam.

Dù vậy, các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản đang nỗ lực tận dụng khoảng thời gian trước khi thuế mới có hiệu lực. Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep), tháng 5 và 6/2025 sẽ là giai đoạn then chốt để đẩy mạnh xuất khẩu thủy sản sang Mỹ, với dự báo kim ngạch tăng 10–15% so với tháng 4, nhờ các hợp đồng ký gấp và chiến lược giảm giá để duy trì thị phần.

Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu

Để giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ, các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản đang tích cực mở rộng sang các thị trường khác. Trung Quốc và Hồng Kông dẫn đầu với kim ngạch 709,8 triệu USD trong 4 tháng, tăng 56%, trong đó tháng 4 đạt 182,3 triệu USD, tăng 29%. Nhu cầu tôm, cua ghẹ, và nhuyễn thể ở phân khúc cao cấp là động lực chính cho sự tăng trưởng này.

Nhật Bản, thị trường lớn thứ hai, đạt kim ngạch 536,6 triệu USD, tăng 22%, nhờ các sản phẩm giá trị gia tăng. EU và Hàn Quốc cũng là những điểm sáng, với kim ngạch lần lượt 351,5 triệu USD (tăng 17%) và 264,1 triệu USD (tăng 15%), được hỗ trợ bởi các ưu đãi thuế quan từ Hiệp định EVFTA và các hiệp định thương mại tự do khác.

Các hiệp định như CPTPP cũng giúp xuất khẩu thủy sản Việt Nam giảm thiểu tác động từ thuế quan Mỹ, mở rộng cơ hội tại EU, Nhật Bản, và ASEAN. Tuy nhiên, Vasep dự báo xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc và ASEAN có thể chững lại trong tháng 5 và 6, với mức tăng trưởng chỉ 3–5%, do cạnh tranh từ sản phẩm thủy sản Trung Quốc, vốn bị áp thuế cao tại Mỹ và chuyển hướng sang các thị trường lân cận.

Chiến lược thích ứng của doanh nghiệp

Trước áp lực từ thuế quan Mỹ, các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản đang điều chỉnh chiến lược để duy trì tăng trưởng. Tập trung vào sản phẩm giá trị gia tăng là một hướng đi quan trọng, giúp tăng sức cạnh tranh trên các thị trường như EU và Nhật Bản. Đồng thời, các doanh nghiệp đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường, giảm phụ thuộc vào Mỹ, và tối ưu hóa chuỗi cung ứng để đối phó với các rào cản kỹ thuật.

Vasep cho biết các doanh nghiệp đang gấp rút ký kết hợp đồng với đối tác Mỹ để tận dụng giai đoạn trước khi thuế mới có hiệu lực. Chiến lược giảm giá tạm thời cũng được áp dụng để giữ chân khách hàng và duy trì thị phần tại thị trường này. Những nỗ lực này được kỳ vọng sẽ giúp xuất khẩu thủy sản sang Mỹ bật tăng trong ngắn hạn, trước khi các doanh nghiệp chuyển hướng mạnh hơn sang các thị trường khác.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp cũng đối mặt với thách thức nội tại, như sự thiếu hụt nguyên liệu, đặc biệt với cá ngừ do quy định kích thước tối thiểu. Điều này đòi hỏi đầu tư vào cải thiện nguồn cung và nâng cao năng lực chế biến để đảm bảo chất lượng và số lượng cho xuất khẩu thủy sản.

Triển vọng và thách thức phía trước

Nhìn về tương lai, xuất khẩu thủy sản Việt Nam đứng trước cả cơ hội và thách thức. Trong ngắn hạn, tháng 5 và 6/2025 sẽ là cơ hội để các doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu sang Mỹ, tận dụng thời gian trước khi thuế quan mới làm tăng chi phí. Dự báo tăng trưởng 10–15% trong giai đoạn này là tín hiệu tích cực, nhưng cần được hỗ trợ bởi các hợp đồng kịp thời và chiến lược cạnh tranh hiệu quả.

Trong trung và dài hạn, xuất khẩu thủy sản cần tiếp tục đa dạng hóa thị trường để giảm rủi ro từ các biến động chính sách thương mại. EU và Nhật Bản, với mức tăng trưởng ổn định 8–10%, sẽ là những thị trường chiến lược, trong khi Trung Quốc và ASEAN đòi hỏi các doanh nghiệp phải cạnh tranh mạnh mẽ hơn với sản phẩm giá rẻ từ đối thủ.

Để duy trì đà tăng trưởng, xuất khẩu thủy sản Việt Nam cần đầu tư vào công nghệ chế biến, cải thiện chất lượng sản phẩm, và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc. Đồng thời, các chính sách hỗ trợ từ Chính phủ, như ưu đãi thuế và xúc tiến thương mại, sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giúp xuất khẩu thủy sản vượt qua thách thức và tận dụng cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do.

Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và chiến lược linh hoạt, xuất khẩu thủy sản Việt Nam hứa hẹn sẽ tiếp tục là một trụ cột kinh tế, đóng góp đáng kể vào kim ngạch xuất khẩu quốc gia trong năm 2025 và những năm tiếp theo.

Chí Toàn 

Nguồn tham khảo: Tinnhanhchungkhoan.vn