TP HCM phát triển metro với 60.000ha đất đô thị theo mô hình TOD

TP HCM đang đứng trước cơ hội lớn khi sở hữu hơn 60.000ha đất có tiềm năng phát triển metro đô thị theo mô hình TOD, mở ra hướng đi mới cho quy hoạch giao thông và đô thị bền vững.

Hơn 60.000ha đất ven metro có tiềm năng phát triển đô thị

TP HCM đang thúc đẩy quy hoạch đô thị theo mô hình phát triển theo định hướng giao thông công cộng (TOD) với lợi thế quỹ đất rộng lớn dọc theo các tuyến metro. Theo Sở Xây dựng TP HCM, hơn 60.000ha đất có thể khai thác theo mô hình này, trong đó khoảng 32.000ha là đất nông nghiệp và đất trống, 9.000ha là đất sản xuất và đất chuyển đổi chức năng, phần còn lại thuộc khu dân cư hiện hữu hoặc khu vực được khuyến khích tái phát triển.

Quá trình phát triển mô hình TOD sẽ giúp tối ưu hóa quỹ đất ven metro, thu hút đầu tư và tạo động lực phát triển kinh tế đô thị. Tuy nhiên, TP HCM đang đối mặt với những thách thức lớn liên quan đến cơ chế thu hồi và xác định giá trị đất. Các chính sách đặc thù đang được nghiên cứu nhằm đảm bảo quá trình chuyển đổi phù hợp với thực tiễn và tận dụng tối đa tiềm năng của mạng lưới metro.

Chính quyền thành phố cũng đặt mục tiêu triển khai thí điểm tại một số vị trí quan trọng trước khi nhân rộng mô hình TOD. Việc này không chỉ giúp điều chỉnh quy hoạch hợp lý mà còn thu hút sự tham gia của các nhà đầu tư, tối ưu hóa chi phí và nâng cao hiệu quả khai thác đô thị ven metro.

Định hướng phát triển metro và hệ thống TOD tại TP HCM

Theo kế hoạch, TP HCM dự kiến hoàn thành 355km đường sắt đô thị vào năm 2035, hình thành hệ thống metro liên kết toàn thành phố. UBND TP HCM đã quyết định triển khai 11 vị trí TOD dọc theo các tuyến metro và vành đai 3, đánh dấu bước tiến quan trọng trong quy hoạch đô thị hiện đại.

Mô hình TOD được kỳ vọng sẽ tạo ra các đô thị nén quanh nhà ga metro, giúp tối ưu hóa giá trị đất đai, tăng cường lượng hành khách sử dụng giao thông công cộng và giảm áp lực lên hệ thống hạ tầng đô thị hiện hữu. Đây là xu hướng phổ biến tại nhiều quốc gia phát triển, mang lại lợi ích lớn về kinh tế, môi trường và xã hội.

Theo ông Bùi Xuân Cường, Phó chủ tịch UBND TP HCM, mạng lưới metro sẽ trở thành trục xương sống cho hệ thống giao thông của thành phố, giúp cải thiện khả năng kết nối và nâng cao chất lượng sống của người dân. Việc áp dụng TOD vào quy hoạch đô thị không chỉ góp phần tối ưu hóa việc sử dụng đất mà còn thúc đẩy quá trình phát triển bền vững.

Để thực hiện thành công mô hình này, thành phố đang phối hợp với các tổ chức trong và ngoài nước nhằm xây dựng cơ chế tài chính phù hợp. Trong đó, hợp tác công – tư (PPP) được xem là giải pháp quan trọng để huy động nguồn vốn, giảm rủi ro tài chính và đảm bảo tiến độ triển khai dự án metro.

Metro mở rộng giúp phát triển đô thị vùng ven

Quy hoạch TP HCM giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn đến 2050, xác định việc mở rộng metro sẽ là chìa khóa thúc đẩy phát triển đô thị theo mô hình TOD, đặc biệt tại các khu vực vùng ven. Các tuyến metro mới không chỉ giúp giảm tải giao thông khu vực trung tâm mà còn tạo động lực cho quá trình giãn dân và phát triển các khu đô thị vệ tinh.

Năm 2025, TP HCM có nhiều dự án giao thông và chỉnh trang đô thị quy mô lớn. Tuyến metro số 2 (Bến Thành – Tham Lương) đã hoàn tất 99% công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng và đang trong quá trình di dời hạ tầng kỹ thuật. Tuy nhiên, do thay đổi cơ chế tài chính từ vốn ODA sang ngân sách nhà nước, cùng với những vướng mắc liên quan đến đơn giá gói thầu, thời điểm khởi công dự kiến sẽ dời sang năm 2026.

Tuyến metro số 2 dài hơn 11km, với 9,2km đi ngầm, sẽ kết nối với tuyến metro số 1 (Bến Thành – Suối Tiên) và nhiều tuyến khác trong tương lai. Hệ thống metro mở rộng không chỉ giúp cải thiện kết nối giao thông mà còn tạo ra những khu đô thị hiện đại dọc theo hành lang metro, góp phần phát triển kinh tế – xã hội của TP HCM.

Thay vì tập trung phát triển metro trong khu vực nội đô với chi phí bồi thường cao, TP HCM đang ưu tiên mở rộng các tuyến đến Củ Chi, Nhà Bè, Hóc Môn và Bình Chánh. Việc này không chỉ giúp tối ưu chi phí đầu tư mà còn mở ra cơ hội phát triển đô thị vùng ven, tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế bền vững trong dài hạn.

Chí Toàn 

Nguồn tham khảo: Vietnamfinance.vn