Tiêu dùng xanh gặp thách thức lớn giá cao và chất lượng không như cam kết

Tiêu dùng xanh được quan tâm ngày càng tăng, nhưng quá trình thúc đẩy vẫn đang đối mặt với nhiều rào cản và thách thức.

Tiêu dùng xanh tại Việt Nam

Tại buổi họp báo vòng chung kết Cuộc thi Ý tưởng/Dự án khởi nghiệp xanh – Phát triển bền vững lần 10/2024, các chuyên gia nhận định tiêu dùng xanh đang dần phổ biến tại các nước phát triển và bắt đầu có bước tiến tại các quốc gia đang phát triển như Việt Nam.

Sự thay đổi này được thúc đẩy bởi mức thu nhập cá nhân tăng lên và nhận thức tiêu dùng ngày càng cao. Tuy nhiên, kết quả khảo sát “Tiêu dùng xanh 2024” cho thấy tại hai trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước – TP.HCM và Hà Nội, tỷ lệ người tiêu dùng (NTD) có xu hướng sử dụng sản phẩm xanh vẫn còn khá thấp, chỉ dao động từ 12% – 18%.

Theo khảo sát, NTD chủ yếu biết đến sản phẩm xanh qua các nguồn thông tin trên không gian mạng. Các kênh khác như kinh nghiệm cá nhân, lời khuyên từ người thân, bạn bè hoặc người bán hàng cũng đóng vai trò quan trọng, nhưng chỉ chiếm tỷ lệ dưới 40%. Xu hướng này cho thấy, đối với phần lớn NTD, tiêu dùng xanh vẫn còn khá mới mẻ và họ chủ yếu dựa vào những thông tin có sẵn trên mạng để tìm hiểu.

Ngoài ra, khảo sát trước đây cũng chỉ ra rằng khi lựa chọn sản phẩm, NTD thường ưu tiên tham khảo kinh nghiệm cá nhân, ý kiến từ người thân hoặc người bán, trước khi tìm hiểu qua các kênh trực tuyến. Thông qua việc tiếp cận các kênh thông về tiêu dùng xanh cho thấy, đối với hầu hết NTD vấn đề tiêu dùng xanh vẫn còn là vấn đề khá mới, với tâm thức chưa có nhiều trải nghiệm tiêu dùng nên thông tin từ không gian mạng đã trở thành nguồn thông tin chủ đạo.

Xu hướng mua sắm sản phẩm xanh

Tỷ lệ NTD chọn nơi mua sản phẩm xanh tùy thuộc vào đặc trưng tiêu dùng sản phẩm và mức độ cung ứng tại các kênh phân phối. Trên bình diện chung kết quả khảo sát cho thấy các kênh GT và MT chiếm tỷ lệ khá tương đồng trong hoạt động cung ứng các loại sản phẩm xanh (67% và 66%). Đặc biệt, các kênh online (mới nổi những năm gần đây) nhưng cũng chiếm một tỷ lệ đáng chú ý với khoảng 45%.

Tỷ lệ lựa chọn nơi mua sản phẩm xanh phụ thuộc vào đặc trưng từng loại sản phẩm cũng như khả năng cung ứng tại các kênh phân phối. Kết quả khảo sát cho thấy các kênh truyền thống (GT) và hiện đại (MT) chiếm tỷ lệ gần như tương đồng, lần lượt 67% và 66%. Đáng chú ý, các kênh mua sắm trực tuyến dù mới phát triển trong những năm gần đây nhưng cũng đạt tỷ lệ 45%.

Trong nhóm kênh GT, đại lý và cửa hàng chuyên doanh là nơi được NTD ưa chuộng nhất với tỷ lệ 58% khi có nhu cầu mua sản phẩm xanh. Ngược lại, các tiệm tạp hóa và sạp chợ lại ít phổ biến hơn trong hoạt động cung ứng sản phẩm này. Đối với kênh MT, siêu thị vẫn là lựa chọn hàng đầu với tỷ lệ 49%. Riêng các sàn thương mại điện tử (TMĐT) hiện chiếm vị trí chủ đạo trong kênh mua sắm trực tuyến, phản ánh xu hướng tiêu dùng số ngày càng gia tăng.

Khảo sát cho thấy nhóm khách hàng chính của các sản phẩm xanh hiện nay chủ yếu nằm trong độ tuổi 31 – 45, có trình độ đại học, công việc ổn định với mức thu nhập từ 15 – 30 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, tùy từng ngành hàng, đối tượng tiêu dùng có thể có sự dịch chuyển nhất định.

Nhận thức về tiêu dùng xanh vẫn còn hạn chế

Dù xu hướng tiêu dùng xanh đang phát triển, vẫn còn nhiều rào cản khiến sản phẩm này chưa tiếp cận được rộng rãi. 78% NTD cho rằng giá thành cao là trở ngại lớn nhất khi lựa chọn sản phẩm xanh. Ngoài ra, những yếu tố như độ phủ của sản phẩm còn hạn chế, thiếu thông tin định hướng và chưa có chính sách khuyến khích tiêu dùng xanh cũng là những rào cản đáng kể.

Bên cạnh đó, một số NTD bày tỏ sự lo ngại về chất lượng sản phẩm xanh không đúng như cam kết của nhà sản xuất, khiến lòng tin vào thị trường này suy giảm. 18% NTD cho rằng sản phẩm xanh chưa đáp ứng được kỳ vọng của họ.

Dù xu hướng tiêu dùng xanh đã có những bước tiến, khảo sát chỉ ra rằng một bộ phận NTD vẫn chưa nhận thức đầy đủ về vấn đề này, đặc biệt là ở khu vực nông thôn. 7% NTD cho rằng chưa cần thiết phải tiêu dùng xanh, cho thấy vẫn cần có các chiến dịch tuyên truyền mạnh mẽ hơn để nâng cao ý thức người dân về bảo vệ môi trường thông qua tiêu dùng bền vững.

Dù còn nhiều rào cản, khảo sát cũng mang đến những tín hiệu tích cực. Phần lớn NTD sẵn sàng chi trả cao hơn để sử dụng sản phẩm xanh, trong đó mức độ phổ biến nhất là chấp nhận tăng 5% – 10% so với sản phẩm thông thường.

Đặc biệt, khoảng 20% NTD sẵn sàng chi thêm hơn 10% để sở hữu các sản phẩm thân thiện với môi trường. Sự thay đổi này cho thấy tiềm năng lớn của tiêu dùng xanh tại Việt Nam. Nếu doanh nghiệp có chiến lược giá phù hợp, kết hợp với chính sách hỗ trợ từ Nhà nước, thị trường sản phẩm xanh có thể phát triển mạnh hơn trong thời gian tới.

Minh Thư

Nguồn tham khảo: vietnamfinance.vn