Tiền gửi ngân hàng sụt giảm đột ngột đầu năm 2025

Tiền gửi ngân hàng giảm 0,75% trong tháng 1/2025, tổ chức kinh tế rút 233.000 tỷ đồng.

Tiền gửi tổ chức kinh tế giảm mạnh, kéo lùi huy động vốn ngân hàng

Tháng 1/2025, tổng tiền gửi vào hệ thống ngân hàng Việt Nam bất ngờ giảm 0,75% so với cuối năm 2024, đạt 14,62 triệu tỷ đồng, theo báo cáo mới nhất của Ngân hàng Nhà nước (NHNN). Nguyên nhân chính đến từ sự sụt giảm mạnh 233.000 tỷ đồng (3,04%) trong tiền gửi của các tổ chức kinh tế (các doanh nghiệp và tổ chức tài chính). Đây là lần giảm đầu tiên sau 5 tháng tăng liên tiếp, đánh dấu khởi đầu khó khăn cho các ngân hàng trong việc huy động vốn để đáp ứng mục tiêu tăng trưởng tín dụng năm nay.

Trong khi đó, tiền gửi dân cư tiếp tục tăng 123.000 tỷ đồng, tương ứng 1,74% so với cuối năm 2024, cho thấy người dân vẫn ưu tiên gửi tiết kiệm như kênh trú ẩn an toàn. Tuy nhiên, mức tăng này không đủ bù đắp cho sự sụt giảm từ tổ chức kinh tế, khiến tổng huy động vốn toàn hệ thống đi xuống. So với tháng 12/2024, khi tiền gửi tổ chức tăng mạnh 400.000 tỷ đồng nhưng dân cư chỉ tăng 65.000 tỷ đồng, xu hướng tháng 1 cho thấy sự đảo chiều đáng kể.

Sự sụt giảm được lý giải bởi yếu tố mùa vụ, khi nhu cầu rút tiền tăng cao trước Tết Nguyên Đán để chi trả lương, thưởng, và mua sắm. Đồng thời, lãi suất huy động giảm mạnh cũng góp phần làm giảm sức hút của kênh tiết kiệm. Kể từ ngày 25/2/2025, 28 ngân hàng thương mại đã giảm lãi suất huy động từ 0,1% đến 1,05%/năm. Trong tháng 4, các ngân hàng như VPBank, MB, Eximbank, Nam A Bank, OCB, và GPBank tiếp tục cắt giảm, đưa lãi suất kỳ hạn 12 tháng xuống dưới 6%/năm, theo chỉ đạo của Thủ tướng về kiểm tra các ngân hàng tăng lãi suất trước đó.

Phân tích tác động: Áp lực tín dụng và thanh khoản ngân hàng gia tăng

Sự sụt giảm tiền gửi trong tháng 1/2025 là tín hiệu đáng lo ngại, đặc biệt khi tăng trưởng tín dụng đang vượt xa huy động vốn. Theo Cục Thống kê – Bộ Tài chính, đến ngày 25/3/2025, huy động vốn của các tổ chức tín dụng chỉ tăng 1,36%, trong khi tín dụng toàn nền kinh tế tăng 2,49%. Chênh lệch giữa huy động và cho vay đạt 1,1 triệu tỷ đồng, cho thấy các ngân hàng đang chịu áp lực lớn để cân đối nguồn vốn. Tính đến hết quý I/2025, tăng trưởng tín dụng đạt 3,93%, gấp 2,5 lần mức 1,42% cùng kỳ năm 2024, theo NHNN.

So với lịch sử, tình trạng này không phải mới. Năm 2019, tiền gửi dân cư cũng giảm hơn 13.800 tỷ đồng trong tháng 7, do nhu cầu tiền mặt tăng trong mùa thấp điểm kinh doanh. Tuy nhiên, mức giảm 233.000 tỷ đồng từ tổ chức kinh tế trong tháng 1/2025 là con số đáng kể, phản ánh khó khăn của doanh nghiệp trong bối cảnh kinh tế phục hồi chậm.

Các doanh nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất và xuất khẩu, đang đối mặt với chi phí tăng do biến động tỷ giá và thuế quan quốc tế, buộc phải rút vốn để duy trì hoạt động.

Lãi suất huy động giảm cũng làm giảm động lực gửi tiền, đặc biệt với các tổ chức kinh tế. Năm 2024, lãi suất huy động từng đạt mức kỷ lục 6,35%/năm tại GPBank cho kỳ hạn 12 tháng, nhưng hiện tại, mức dưới 6%/năm trở thành chuẩn mực. Điều này phù hợp với định hướng của NHNN nhằm giảm lãi suất cho vay, hỗ trợ doanh nghiệp và người dân, nhưng đồng thời khiến các ngân hàng khó thu hút vốn dài hạn.

Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú nhấn mạnh rằng ngành ngân hàng đang cho vay vượt huy động, với tỷ lệ 10 đồng vay trên 9 đồng gửi, phần thiếu hụt phải bù bằng vốn tự có và tái cấp vốn từ NHNN.

Áp lực thanh khoản còn gia tăng khi quy mô tín dụng chiếm 135% GDP, tương đương 16 triệu tỷ đồng, trong khi GDP cả nước chỉ đạt 12 triệu tỷ đồng. Để hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8-10%, NHNN cam kết sử dụng các công cụ như tái cấp vốn và ổn định lãi suất điều hành, đồng thời ưu tiên tín dụng cho các lĩnh vực tiêu dùng và sản xuất.

Dự báo thị trường: Ngân hàng đối mặt thách thức thanh khoản

Tại 60s Hôm Nay, chúng tôi dự báo hệ thống ngân hàng sẽ tiếp tục đối mặt với áp lực thanh khoản trong quý II/2025, khi nhu cầu tín dụng tăng cao để phục vụ sản xuất và tiêu dùng sau Tết. Tiền gửi tổ chức kinh tế có thể phục hồi từ tháng 3, nhưng chỉ tăng nhẹ 1-2%, do doanh nghiệp vẫn ưu tiên sử dụng vốn lưu động. Tiền gửi dân cư sẽ duy trì tăng trưởng 2-3%, nhờ tâm lý ưu tiên kênh tiết kiệm an toàn.

Cổ phiếu ngân hàng, như VCB, BID, và CTG, có thể biến động trong biên độ hẹp, với mức tăng tối đa 5% trong quý II/2025, do áp lực thanh khoản và lãi suất thấp. Nhà đầu tư nên ưu tiên các ngân hàng số như VPBank (với Cake) hoặc MSB, vốn có lợi thế từ dòng vốn rẻ và công nghệ. Doanh nghiệp nên tận dụng các gói tín dụng ưu đãi từ NHNN, đặc biệt trong lĩnh vực tiêu dùng, để mở rộng hoạt động.

Rủi ro lớn nhất là nếu lạm phát tăng 1-2%, NHNN có thể buộc tăng lãi suất điều hành, làm giảm sức hút của tín dụng và gây áp lực lên lợi nhuận ngân hàng. Ngược lại, nếu NHNN bơm thêm thanh khoản qua kênh thị trường mở (OMO), như mức 27.900 tỷ đồng trong năm 2022, hệ thống ngân hàng có thể ổn định, giúp VN-Index chạm 1.500 điểm vào cuối năm 2025. Nhà đầu tư nên chờ cổ phiếu ngân hàng điều chỉnh 5-7% để mua vào, kỳ vọng lợi suất 10%/năm.

Bất động sản công nghiệp cũng hưởng lợi từ dòng vốn tín dụng ưu tiên, với cổ phiếu KBC dự kiến tăng 8% trong quý II/2025, do nhu cầu thuê đất tăng từ các doanh nghiệp sản xuất.

Phương Thảo

Nguồn tham khảo: vietnamfinance.vn