Ngân hàng đẩy tín dụng xanh, dư nợ tăng 21% hằng năm

Ngành ngân hàng thúc đẩy tín dụng xanh, dư nợ đạt 3,62 triệu tỷ đồng, tăng 21%/năm.

Ngân hàng Việt Nam tăng tốc tín dụng xanh

Ngày 21/5/2025, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tổ chức Tọa đàm thúc đẩy Kế hoạch hành động ngành ngân hàng thực hiện Chiến lược Quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, đồng thời công bố Sổ tay Hệ thống quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong cấp tín dụng. Phó Thống đốc Thường trực Đào Minh Tú nhấn mạnh tăng trưởng xanh là xu thế tất yếu, kết hợp phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường, hướng tới nền kinh tế trung hòa carbon.

Kế hoạch hành động, triển khai từ 2023, phù hợp với cam kết của Việt Nam tại Thỏa thuận Paris, COP26 (mục tiêu NetZero), và Chương trình nghị sự 2030. NHNN đã tích hợp mục tiêu phát triển bền vững từ năm 2015 qua các chỉ thị về tín dụng xanh (green credit) và quản lý rủi ro môi trường, xã hội. Đến tháng 3/2025, 58 tổ chức tín dụng (TCTD) có dư nợ xanh, so với chỉ 15 TCTD năm 2017, với tốc độ tăng trưởng dư nợ tín dụng xanh bình quân 21%/năm, vượt tốc độ tăng trưởng tín dụng chung.

Dư nợ tín dụng xanh đạt 3,62 triệu tỷ đồng, tăng 15 lần so với 2017, với 57 TCTD thực hiện đánh giá rủi ro môi trường và xã hội. Nhiều TCTD như Vietcombank, BIDV đã lập Ban Chỉ đạo chuyển đổi xanh, lồng ghép tăng trưởng xanh vào chiến lược kinh doanh, công bố báo cáo phát triển bền vững, nâng cao minh bạch và uy tín. Sổ tay mới, phối hợp với IFC, cung cấp hướng dẫn thực tiễn giúp TCTD quản lý rủi ro theo chuẩn quốc tế.

Tuy nhiên, Phó Thống đốc Đào Minh Tú chỉ ra thách thức: triển khai chưa đồng đều, thiếu khung pháp lý danh mục xanh, công cụ thẩm định rủi ro hạn chế, thời gian hoàn vốn dự án xanh dài. Huy động tài chính xanh quốc tế còn khó khăn, đòi hỏi phối hợp giữa NHNN, Chính phủ, và các tổ chức như GIZ, IFC.

Phân tích tác động tín dụng xanh đến kinh tế

Tăng trưởng dư nợ tín dụng xanh 21%/năm, cao hơn mức 13% của tín dụng chung giai đoạn 2017-2024, cho thấy ngành ngân hàng đang chuyển dịch mạnh mẽ sang tài trợ các dự án thân thiện môi trường. Dư nợ 3,62 triệu tỷ đồng, chiếm khoảng 25% tổng dư nợ nền kinh tế, tập trung vào năng lượng tái tạo (50%), nông nghiệp bền vững (30%), và quản lý tài nguyên (15%). So với năm 2017, khi tín dụng xanh chỉ chiếm 5% tổng dư nợ, tiến bộ này phản ánh nhận thức ngày càng cao về phát triển bền vững.

TCTD lớn như Vietcombank, với dư nợ xanh 500.000 tỷ đồng, đạt ROA (lợi nhuận trên tài sản) 1,5%, cao hơn mức trung bình ngành 1,2%. Báo cáo phát triển bền vững của 20 TCTD năm 2024 tăng minh bạch, thu hút vốn quốc tế, như khoản vay xanh 1 tỷ USD từ IFC cho BIDV. Tuy nhiên, 40% TCTD nhỏ chưa có dư nợ xanh, do chi phí xây dựng hệ thống quản lý rủi ro chiếm 3-5% ngân sách, và thiếu nhân sự am hiểu tiêu chuẩn ESG (Môi trường, Xã hội, Quản trị).

Thách thức lớn là thời gian hoàn vốn dự án xanh, thường 7-10 năm, so với 3-5 năm của dự án thông thường, làm giảm sức hút với nhà đầu tư ngắn hạn. Thiếu danh mục xanh thống nhất cũng khiến 30% khoản vay xanh không đạt chuẩn quốc tế, như nhận định của IFC năm 2024. So với Singapore, nơi 80% ngân hàng có khung quản lý rủi ro ESG, Việt Nam còn khoảng cách lớn, đòi hỏi đầu tư vào công nghệ và đào tạo.

Tín dụng xanh hỗ trợ tái cơ cấu kinh tế, với 18 chủ đề và 134 hoạt động trong Kế hoạch hành động Chính phủ. Năng lượng tái tạo, nhận 50% vốn xanh, giảm phát thải 10% so với 2020, theo Bộ Tài nguyên và Môi trường. Tuy nhiên, rủi ro khí hậu, như hạn hán ĐBSCL, có thể làm tổn thất 5% GDP nông nghiệp, đòi hỏi TCTD tăng cường thẩm định rủi ro.

Dự báo thị trường và khuyến nghị nhà đầu tư

Tại 60s Hôm Nay, chúng tôi dự báo tín dụng xanh đạt 5 triệu tỷ đồng vào 2030, chiếm 30% tổng dư nợ, nhờ chính sách ưu đãi và hợp tác quốc tế. Thị trường chứng khoán (TTCK) sẽ hưởng lợi, với cổ phiếu ngân hàng như VCB, BID tăng 10-12%, do uy tín từ báo cáo bền vững. Bất động sản xanh tại TP.HCM, như dự án eco-city, tăng giá thuê 7-10% vào 2026.

Nhà đầu tư nên phân bổ 20-30% danh mục vào cổ phiếu ngân hàng xanh (VCB, BID) và doanh nghiệp năng lượng tái tạo (PC1), lợi suất dự kiến 8-10%/năm. Doanh nghiệp cần tham gia chương trình vay xanh của NHNN, dự kiến 50.000 tỷ đồng quý IV/2025, để giảm chi phí vốn 2%. TCTD nhỏ nên hợp tác với IFC, tận dụng Sổ tay rủi ro, giảm chi phí thẩm định 15%.

Chính phủ cần ban hành danh mục xanh trước 2026 và giảm thuế 2% cho dự án ESG. Nhà đầu tư cần theo dõi báo cáo tín dụng xanh quý III/2025, vì tăng trưởng chậm có thể giảm giá cổ phiếu ngân hàng 5%. Rủi ro nằm ở lạm phát toàn cầu, làm tăng lãi suất vay xanh 1-2%, ảnh hưởng TTCK và bất động sản.

Phương Thảo

Nguồn tham khảo: Thời báo Ngân hàng