Kinh tế tư nhân phát triển, khai thông vốn tín dụng

Chính sách hỗ trợ lãi suất 2% mở cơ hội vốn tín dụng, nhưng doanh nghiệp tư nhân cần thể chế minh bạch.

Chính sách hỗ trợ vốn: Động lực cho doanh nghiệp tư nhân

Khu vực kinh tế tư nhân, với hơn 940.000 doanh nghiệp và 5,2 triệu hộ kinh doanh, đang đóng góp 51% GDP và 82% việc làm tại Việt Nam. Để thúc đẩy vai trò động lực của khối này, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 68-NQ/TƯ (4/5/2025), nhấn mạnh phát triển kinh tế tư nhân bền vững.

Quốc hội cũng thông qua Nghị quyết 198/2025/QH15, đưa ra cơ chế hỗ trợ lãi suất 2% cho doanh nghiệp tư nhân, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh khi vay vốn thực hiện dự án xanh, kinh tế tuần hoàn hoặc áp dụng tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội, quản trị). Chính sách này nhắm đến nhóm doanh nghiệp siêu nhỏ, vốn gặp khó khăn trong tiếp cận tín dụng do thiếu tài sản đảm bảo và chi phí vay cao.

Tại tọa đàm “Gỡ điểm nghẽn thể chế – Khơi thông nguồn lực tư nhân” (27/5/2025, TP.HCM), các chuyên gia tài chính và ngân hàng chỉ ra rằng chính sách hỗ trợ lãi suất là bước tiến lớn, nhưng thực thi còn nhiều rào cản. Tổng giám đốc ACB, ông Từ Tiến Phát, nhấn mạnh nhu cầu giảm thủ tục hành chính, số hóa quy trình cấp tín dụng và xây dựng khung tín dụng xanh rõ ràng. ACB hiện phục vụ hơn 1 triệu doanh nghiệp, chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) cùng hộ kinh doanh – nhóm nhạy bén nhưng dễ tổn thương trước biến động thị trường.

Ngân hàng UOB Việt Nam cũng khẳng định sẵn sàng cấp vốn cho dự án xanh, nhưng cần hướng dẫn chi tiết về cơ chế tín dụng xanh, từ tiêu chí đánh giá đến thẩm định. Ông Lim Dyi Chang, Giám đốc Khối Khách hàng Doanh nghiệp UOB, cho biết chi phí tuân thủ ESG cao khiến nhiều doanh nghiệp e ngại, dù tiềm năng dự án xanh tại Việt Nam rất lớn. Các ngân hàng tư nhân đang triển khai gói vốn ưu đãi, nhưng thiếu thể chế đồng bộ làm chậm quá trình giải ngân.

TS Nguyễn Xuân Thành từ Trường Fulbright nhấn mạnh rằng kinh tế tư nhân mạnh là nền tảng tăng trưởng bền vững, như các nền kinh tế phát triển đã chứng minh. Ông đề xuất đa dạng hóa kênh tín dụng, tái khai thác quỹ đất công và đơn giản hóa thủ tục vay để doanh nghiệp dễ tiếp cận vốn. Tuy nhiên, “điểm nghẽn” lớn nhất nằm ở thực thi chính sách, khi thủ tục phức tạp và cơ chế giám sát rườm rà làm giảm hiệu quả hỗ trợ.

Phân tích thách thức và cơ hội trong tiếp cận vốn

Chính sách hỗ trợ lãi suất 2% là bước đột phá, nhưng bài học từ hai đợt hỗ trợ trước cho thấy hạn chế. Trong giai đoạn 2012-2013 và 2020-2021, chương trình hỗ trợ lãi suất gặp khó do thủ tục phức tạp và áp lực hậu kiểm, khiến nhiều ngân hàng và doanh nghiệp ngần ngại tham gia. Hiện nay, DNNVV chiếm 97% tổng số doanh nghiệp Việt Nam nhưng chỉ tiếp cận được 30% tổng dư nợ tín dụng, theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN). Nguyên nhân là thiếu tài sản đảm bảo, chi phí tuân thủ cao và quy trình thẩm định kéo dài.

Nghị quyết 198/2025/QH15 mở rộng đối tượng hỗ trợ, nhưng việc triển khai tại địa phương còn chậm. Ví dụ, nhiều DNNVV ở TP.HCM báo cáo mất 3-6 tháng để hoàn thiện hồ sơ vay ưu đãi, do yêu cầu bổ sung giấy tờ liên quan đến ESG. Trong khi đó, chi phí tuân thủ ESG có thể chiếm 10-15% tổng vốn đầu tư dự án, khiến doanh nghiệp nhỏ khó đáp ứng. So với Singapore, nơi 80% DNNVV tiếp cận vốn xanh nhờ khung pháp lý rõ ràng, Việt Nam cần cải thiện tính minh bạch và đơn giản hóa quy trình.

Ngân hàng tư nhân đang đi đầu trong hỗ trợ DNNVV. ACB và UOB đã triển khai gói tín dụng xanh với lãi suất 5-6%/năm, thấp hơn 1-2% so với mức thị trường. Tuy nhiên, tỷ lệ giải ngân chỉ đạt 40-50% kế hoạch do thiếu tiêu chí thẩm định thống nhất. Ngoài ra, thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) vẫn ì ạch, với giá trị phát hành năm 2024 chỉ đạt 315.000 tỷ đồng, giảm 15% so với 2023. Điều này hạn chế kênh huy động vốn dài hạn cho doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt trong các ngành công nghệ cao và năng lượng tái tạo.

Về đất đai, đề xuất tái khai thác quỹ đất công chưa sử dụng là cơ hội lớn. Việt Nam hiện có 1,7 triệu ha đất công, nhưng chỉ 30% được sử dụng hiệu quả. Việc cho thuê đất khu công nghiệp với diện tích tối thiểu sẽ giúp startup và DNNVV giảm chi phí đầu tư ban đầu 20-30%. Tuy nhiên, thủ tục thuê đất tại nhiều địa phương mất 6-12 tháng, làm giảm sức hút của chính sách.

Dự báo thị trường và khuyến nghị cho nhà đầu tư

Tại 60s Hôm Nay, chúng tôi dự báo dư nợ tín dụng kinh tế tư nhân năm 2025 tăng 12-15%, đạt 7,5 triệu tỷ đồng, nhờ chính sách hỗ trợ lãi suất và cải cách thể chế. Cổ phiếu ngân hàng (ACB, TCB) và doanh nghiệp công nghệ xanh (REE, GEX) có thể tăng 8-10%, do hưởng lợi từ dòng vốn ưu đãi. Thị trường TPDN sẽ phục hồi, với giá trị phát hành đạt 400.000 tỷ đồng, tăng 27% so với 2024, nếu NHNN sửa đổi quy định về xếp hạng tín nhiệm. Bất động sản công nghiệp tại TP.HCM và Bình Dương sẽ tăng giá thuê 5-7%, nhờ nhu cầu thuê đất từ DNNVV.

Nhà đầu tư nên phân bổ 20% danh mục vào cổ phiếu ACB và VPB, kỳ vọng lợi nhuận 10-12% trong 12 tháng. Doanh nghiệp tư nhân cần số hóa hồ sơ vay, giảm thời gian thẩm định 30%, và hợp tác với ngân hàng để xây dựng báo cáo ESG. Startup công nghệ nên tận dụng chính sách thuê đất khu công nghiệp, giảm chi phí vận hành 15%. Ngân hàng cần tăng gói tín dụng xanh thêm 10%, ưu tiên dự án năng lượng tái tạo và kinh tế tuần hoàn.

Rủi ro nằm ở thực thi chính sách. Nếu thủ tục hành chính không giảm 20% như cam kết, giải ngân vốn ưu đãi có thể chậm 3-6 tháng, làm giảm 2-3% tăng trưởng tín dụng. Nhà đầu tư nên theo dõi báo cáo tín dụng NHNN tháng 6/2025; nếu dư nợ DNNVV tăng dưới 10%, chuyển 10% danh mục sang vàng để bảo toàn vốn. Doanh nghiệp cần đào tạo nhân sự về ESG, giảm rủi ro bị từ chối vay 25%. NHNN nên ban hành hướng dẫn tín dụng xanh trước quý III/2025, tăng tỷ lệ giải ngân lên 70%.

Phương Thảo

Nguồn tham khảo: Tinnhanhchungkhoan.vn