Giải ngân chậm kìm hãm thị trường đầu tư Việt Nam 2025

Giải ngân đầu tư công đạt 80%, nhà ở xã hội ách tắc vốn 120.000 tỷ đồng, ảnh hưởng GDP và doanh nghiệp bất động sản.

Đầu tư công và nhà ở xã hội gặp khó vì giải ngân chậm

Thị trường đầu tư Việt Nam năm 2025 đang đối mặt với thách thức lớn từ tốc độ giải ngân vốn chậm chạp. Chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) Nguyễn Bá Hùng cho biết, đầu tư công vào hạ tầng năm nay đạt 36 tỷ USD, tăng từ 27 tỷ USD năm 2024. Tuy nhiên, tỷ lệ giải ngân chỉ đạt 70-80% ngân sách, để lại khoảng 20% vốn chưa sử dụng. Nếu giải ngân hết, GDP Việt Nam, hiện ở mức 470 tỷ USD, có thể tăng thêm 1% mỗi năm, tương đương gần 4,7 tỷ USD.

Trong khi đó, lĩnh vực bất động sản, đặc biệt là nhà ở xã hội (NƠXH), cũng chịu ảnh hưởng nặng nề. Bà Đặng Thị Kim Oanh, Chủ tịch Kim Oanh Group, chia sẻ tại hội nghị do Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì ngày 13/3/2025 rằng, nhiều dự án NƠXH đã hoàn thiện nhưng không thể bàn giao.

Một dự án của tập đoàn, xây xong 2,5 năm, vẫn có hàng chục căn chờ giải ngân vốn vay từ gói 120.000 tỷ đồng. Người mua đóng trước 20-30% (200-300 triệu đồng), nhưng ngân hàng không giải ngân tiếp, khiến doanh nghiệp không thể giao nhà.

Kim Oanh Group đang triển khai 40.000 căn NƠXH đến 2028, hưởng ứng Đề án 1 triệu căn của Chính phủ. Đồng thời, họ phát triển nhà thương mại giá 950 triệu – 1,6 tỷ đồng/căn (1-2 phòng ngủ), hỗ trợ lãi suất năm đầu và ân hạn nợ gốc 2 năm.

Dù thị trường khó khăn, các dự án này vẫn thu hút cư dân đông đúc. Tuy nhiên, bà Oanh nhấn mạnh, giải ngân “lai rai” từ Ngân hàng Chính sách Xã hội, dù cải thiện gần đây, vẫn chưa đủ cho các dự án lớn 4.000-5.000 tỷ đồng, đẩy doanh nghiệp và người dân vào tình thế khó khăn.

Giải ngân chậm ảnh hưởng kinh tế và doanh nghiệp

Tốc độ giải ngân chậm tạo ra tác động dây chuyền lên thị trường đầu tư và kinh tế Việt Nam. Ông Nguyễn Bá Hùng chỉ ra rằng, với tỷ lệ giải ngân 70-80%, khoảng 7,2-10,8 tỷ USD trong ngân sách 36 tỷ USD năm 2025 bị “đóng băng”. Năm 2023, tỷ lệ giải ngân đột biến nhưng trung bình hằng năm vẫn thiếu 20%, tương đương 1% GDP. Hạ tầng giao thông và năng lượng, vốn là điểm nghẽn cạnh tranh, bị ảnh hưởng nặng. Năm 2018, kinh tế thiếu hụt 100 tỷ USD đầu tư, riêng năng lượng thiếu 8-9 tỷ USD, cho thấy khoảng cách lớn chưa được thu hẹp.

Trong lĩnh vực bất động sản, vấn đề giải ngân vốn vay càng nghiêm trọng. Một dự án NƠXH 4.000-5.000 tỷ đồng cần nguồn vốn lớn và liên tục, nhưng thực tế chỉ được giải ngân nhỏ giọt. Kim Oanh Group phải tự ứng vốn xây dựng trên quỹ đất thương mại chuyển đổi sang NƠXH, chịu chi phí khổng lồ.

Khi hoàn thành, việc chậm giải ngân khiến doanh nghiệp không thu hồi vốn, còn người mua không nhận nhà dù đã góp 200-300 triệu đồng. Bà Oanh ví von tình trạng này là “sống dở, chết dở” cho cả hai bên.

Hiệu quả sử dụng vốn cũng là vấn đề. Chỉ số ICOR (hệ số sử dụng vốn đầu tư) cho thấy đầu tư công kém hiệu quả hơn khu vực tư nhân. Ông Hùng nhấn mạnh, không cần tăng vốn mà chỉ cần nâng cao hiệu quả giải ngân cũng đủ tạo đột phá. Với NƠXH, lãi suất vay 6,1%/năm ban đầu được cam kết 10 năm, nhưng ngân hàng điều chỉnh 6 tháng/lần, gây hoang mang cho người mua. So với Singapore, nơi lãi suất ưu đãi 1-2% ổn định cho NƠXH giá thấp, Việt Nam cần chính sách dài hạn hơn.

Thị trường đầu tư 2025 đón cơ hội từ chính sách mới

Năm 2025, thị trường đầu tư Việt Nam có thể thay đổi nếu giải quyết được nút thắt giải ngân. Đầu tư công 36 tỷ USD, bao gồm dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam (67 tỷ USD) và cao tốc TP.HCM – Cần Thơ, là động lực lớn.

Nếu giải ngân hết, GDP tăng 1% sẽ thúc đẩy cổ phiếu ngành xây dựng, logistics, và năng lượng. Ông Hùng đề xuất hình thức PPP (đối tác công – tư) để giảm gánh nặng ngân sách, tận dụng vốn tư nhân. Phân cấp cho địa phương cũng cần cải thiện thủ tục để tránh dự án kéo dài.

Ở lĩnh vực NƠXH, gói 120.000 tỷ đồng nếu được giải ngân đồng bộ sẽ kích hoạt 40.000 căn của Kim Oanh Group và hàng trăm dự án khác. Bà Oanh gợi ý mô hình nhà bê tông lắp ghép từ Singapore, bền 50 năm, giảm chi phí, phù hợp đất yếu. Điều này có thể thúc đẩy xuất nhập khẩu vật liệu xây dựng, nhưng cần vốn ổn định. 60s Hôm Nay nhận định nhà đầu tư nên chú ý cổ phiếu bất động sản và xây dựng, đặc biệt doanh nghiệp hưởng lợi từ đầu tư công và NƠXH. Doanh nghiệp cần linh hoạt ứng vốn, chờ chính sách lãi suất rõ ràng.

Thị trường tài chính sẽ hưởng lợi nếu giải ngân cải thiện. Cổ phiếu ngành hạ tầng có thể tăng trưởng, những nhà đầu tư cần thận trọng với biến động ngắn hạn do thủ tục hành chính. Xuất nhập khẩu cũng được hỗ trợ gián tiếp qua logistics từ hạ tầng mới, dù tác động chưa rõ nét trong năm nay.

Thị trường đầu tư năm 2025 đứng trước cơ hội lớn từ 36 tỷ USD đầu tư công và 120.000 tỷ đồng cho nhà ở xã hội, mở ra triển vọng tăng trưởng GDP và bất động sản. Tuy nhiên, thách thức giải ngân chậm cần được tháo gỡ để phát huy tiềm năng, đặc biệt khi logistics và xuất nhập khẩu chờ đợi cú hích từ hạ tầng giao thông.

 Bảo Long