Giá trị ngàn tỉ từ phụ phẩm thủy sản từ đầu tôm, đuôi cá

Ngành chế biến thủy sản Việt Nam đang đối mặt với một bài toán lớn: làm thế nào để tận dụng tối đa giá trị từ các phụ phẩm, từ đó thúc đẩy sản xuất bền vững và phát triển kinh tế tuần hoàn.

Một ví dụ điển hình cho mô hình này là Vĩnh Hoàn, một trong những doanh nghiệp đi đầu trong việc áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn, không chỉ tận dụng phụ phẩm thủy sản mà còn đóng góp vào mục tiêu Net Zero của Việt Nam. Việc tối ưu hóa quy trình sản xuất, giảm thiểu rác thải và phát triển các sản phẩm giá trị cao từ phụ phẩm đã mang lại cho Vĩnh Hoàn một lợi thế cạnh tranh đáng kể trên thị trường quốc tế.

Mô hình tuần hoàn trong ngành chế biến thủy sản

Vĩnh Hoàn, với mô hình nuôi trồng thủy sản khép kín và bền vững, đang tận dụng tối đa các phụ phẩm từ tôm, cá tra để sản xuất các sản phẩm giá trị cao như collagen, gelatin.

Theo bà Trương Thị Lệ Khanh, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Vĩnh Hoàn, việc áp dụng mô hình sản xuất khép kín không chỉ giúp tối ưu hóa lợi nhuận mà còn giảm thiểu lượng phụ phẩm thải ra môi trường, đóng góp vào mục tiêu giảm phát thải và bảo vệ môi trường.

Sản xuất collagen từ các phụ phẩm tôm, với giá trị lên đến 15-20 USD/kg, đã giúp Vĩnh Hoàn đạt được mức tăng trưởng 21% trong doanh thu mảng collagen và gelatin trong giai đoạn 2018-2023. Điều này cho thấy tiềm năng lớn của việc tận dụng phụ phẩm trong ngành chế biến thủy sản.

Tận dụng phụ phẩm từ tôm và cá

Theo ông Phan Thanh Lộc, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Cổ phần Việt Nam Food, phụ phẩm từ tôm có thể mang lại giá trị lên đến 20-30 lần nếu ứng dụng vào ngành dược phẩm, hay 15-20 lần nếu ứng dụng vào ngành thực phẩm chức năng.

Với sản lượng tôm hơn 1 triệu tấn, lượng phụ phẩm tôm tại Việt Nam trong năm 2023 ước tính lên đến nửa triệu tấn. Đây là một nguồn tài nguyên lớn, nếu được ứng dụng đúng cách, có thể mang lại giá trị kinh tế khổng lồ.

Ngoài việc sản xuất các sản phẩm từ phụ phẩm thủy sản, Việt Nam Food còn hợp tác với các công ty chế biến vỏ tôm để tận dụng nguồn phụ phẩm này. Việc này không chỉ giúp giảm thiểu lượng rác thải mà còn tạo ra nguồn thu từ việc chế biến vỏ tôm, ước tính lên tới 15 tỷ đồng mỗi năm. Công ty này cũng xử lý từ 35.000-50.000 tấn phụ phẩm tôm mỗi năm, tăng giá trị lên gấp 6-8 lần so với giá trị ban đầu của chúng.

Kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững

Mô hình kinh tế tuần hoàn đang trở thành xu hướng tất yếu của ngành thủy sản, không chỉ vì lợi ích kinh tế mà còn vì mục tiêu bảo vệ môi trường. Việt Nam hiện có khoảng 170-180 triệu tấn phụ phẩm nông nghiệp mỗi năm, và nếu có quy trình thu hồi và tái chế hợp lý, lượng phụ phẩm này có thể tạo ra giá trị kinh tế cao, đồng thời giảm thiểu tác động xấu đến môi trường.

Mô hình này không chỉ giúp giảm chi phí sản xuất mà còn tạo ra các sản phẩm giá trị cao từ các nguồn tài nguyên sẵn có. Chẳng hạn, việc sản xuất gelatin và collagen từ phụ phẩm tôm không chỉ giúp nâng cao giá trị kinh tế mà còn góp phần vào việc bảo vệ môi trường, giảm thiểu rác thải và khí thải carbon.

Thực trạng và thách thức

Mặc dù mô hình kinh tế tuần hoàn đang mang lại kết quả tích cực, nhưng vẫn còn nhiều thách thức trong việc triển khai rộng rãi.

Theo ông Đào Trọng Hiếu, đại diện Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, một trong những vấn đề lớn nhất hiện nay là việc thu gom và vận chuyển phụ phẩm, do nguồn phụ phẩm này phân tán và manh mún.

Hiệp hội Cá tra Việt Nam đã đề xuất các địa phương cần quy hoạch các vùng nuôi cá tra đồng bộ, áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật và hình thành các vùng sản xuất tập trung, để dễ dàng triển khai mô hình kinh tế tuần hoàn.

Tương lai của ngành thủy sản Việt Nam

Việt Nam đặt mục tiêu đạt 10 tỷ USD giá trị xuất khẩu ngành tôm vào năm 2030, gấp ba lần hiện nay, và sản lượng tôm đạt khoảng 1,1 triệu tấn. Điều này không chỉ yêu cầu sự phát triển về mặt kỹ thuật mà còn cần sự đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, để tận dụng tối đa giá trị của phụ phẩm thủy sản.

Các doanh nghiệp như Vĩnh Hoàn và Việt Nam Food đang đi đầu trong việc ứng dụng mô hình kinh tế tuần hoàn, và chắc chắn sẽ là những hình mẫu cho các doanh nghiệp khác học hỏi và phát triển.

Chế biến phụ phẩm thủy sản không chỉ là một giải pháp kinh tế, mà còn là yếu tố quan trọng trong việc xây dựng một ngành thủy sản bền vững và bảo vệ môi trường. Mô hình kinh tế tuần hoàn giúp các doanh nghiệp không chỉ tối ưu hóa lợi nhuận mà còn đóng góp vào sự phát triển của ngành thủy sản Việt Nam, góp phần thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu và đạt được các mục tiêu phát triển bền vững.

Minh Thư

Nguồn tham khảo: Tạp chí Nhịp Cầu Đầu Tư