Dừa Việt Nam đạt mốc tỷ USD: Niềm vui xen lẫn thách thức

Dừa một trong sáu cây công nghiệp chủ lực của Việt Nam, đang ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong ngành nông nghiệp.

Theo Đề án phát triển cây công nghiệp chủ lực đến năm 2030, cây dừa được xác định là cây trồng chiến lược bên cạnh cà phê, cao su, chè, điều và hồ tiêu.

Trong hơn một thập kỷ qua, giá trị xuất khẩu của ngành dừa đã tăng trưởng vượt bậc. Từ mức 180 triệu USD vào năm 2010, kim ngạch xuất khẩu dừa đã đạt hơn 900 triệu USD vào năm 2023 và kỳ vọng vượt mốc 1 tỷ USD trong năm 2024. Đặc biệt, việc ký Nghị định thư xuất khẩu chính ngạch dừa tươi với Trung Quốc đã mở ra cơ hội lớn, đưa thị trường này trở thành đầu ra chủ chốt của dừa Việt Nam.

Tại “thủ phủ dừa” Bến Tre, cây dừa không chỉ là nguồn thu nhập chính cho hơn 200.000 hộ dân mà còn đóng góp hơn 350 triệu USD vào kim ngạch xuất khẩu của tỉnh mỗi năm. Với diện tích trên 80.000 ha, chiếm gần 42% tổng diện tích dừa cả nước, Bến Tre đã xây dựng chuỗi liên kết ngành dừa với sự tham gia của các doanh nghiệp chế biến lớn. Sản phẩm từ dừa hữu cơ đã vươn xa đến các thị trường khó tính như Mỹ, EU, Nhật Bản và Hàn Quốc.

Tiềm năng và những thách thức lớn

Dù mang lại nguồn thu lớn, sự tăng trưởng nhanh chóng trong xuất khẩu dừa cũng đặt ra những vấn đề cấp bách cho ngành sản xuất trong nước. Nguy cơ thiếu nguyên liệu là một trong những thách thức nổi bật.

Bà Nguyễn Thị Kim Thanh, Chủ tịch Hiệp hội Dừa Việt Nam, cảnh báo về tình trạng các doanh nghiệp chế biến dừa trong nước phải hoạt động cầm chừng hoặc ngừng sản xuất do nguồn cung không đủ đáp ứng nhu cầu. Điều này đặc biệt nghiêm trọng ở Bến Tre, nơi có nhiều nhà máy hiện đại nhưng công suất hoạt động chỉ đạt 10-15%.

Ngoài ra, sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường quốc tế cũng đặt ra bài toán lớn. Indonesia, một trong những quốc gia xuất khẩu dừa hàng đầu, đã áp dụng mức thuế xuất khẩu 80% từ năm 2025 nhằm bảo vệ nguồn nguyên liệu trong nước. Điều này tạo áp lực lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam khi nguồn nguyên liệu khô bị hạn chế.

Một vấn đề khác là việc gian lận trong sử dụng mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói. Nhiều tổ chức sau khi được cấp mã số đã bán lại hoặc cho thuê, dẫn đến sai lệch thông tin về xuất xứ sản phẩm. Điều này không chỉ làm mất uy tín quốc gia mà còn gây thiệt hại lớn khi các thị trường nhập khẩu, đặc biệt là Trung Quốc, thắt chặt kiểm soát hoặc tạm ngừng nhập khẩu từ Việt Nam.

Giải pháp phát triển bền vững

Để vượt qua những thách thức hiện tại, ngành dừa cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Thứ nhất, cần xây dựng hệ thống quản lý số hóa để kiểm soát chặt chẽ mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói, từ đó đảm bảo tính minh bạch và uy tín sản phẩm. Các hành vi gian lận cần được xử lý nghiêm minh để bảo vệ thương hiệu quốc gia và uy tín của nông sản Việt.

Thứ hai, Việt Nam cần chiến lược nâng cao giá trị sản phẩm từ dừa, thay vì chỉ tập trung vào sản lượng. Các doanh nghiệp có thể đầu tư vào công nghệ chế biến sâu và tăng cường quảng bá các sản phẩm dừa hữu cơ, chất lượng cao. Lợi nhuận gia tăng từ các sản phẩm chế biến này có thể dùng để hỗ trợ giá nguyên liệu cho nông dân, tạo động lực phát triển bền vững.

Thứ ba, cần có chính sách bảo vệ nguồn nguyên liệu trong nước thông qua hàng rào thuế quan hoặc các biện pháp hỗ trợ tài chính. Điều này giúp giữ lại nguồn cung cho ngành chế biến trong nước, đồng thời đảm bảo giá trị gia tăng được tạo ra tại Việt Nam.

Cuối cùng, các cơ quan chức năng và doanh nghiệp cần hợp tác chặt chẽ để nâng cao nhận thức của nông dân về tiêu chuẩn sản xuất và trách nhiệm bảo vệ thương hiệu quốc gia. Việc tăng cường tập huấn, hỗ trợ kỹ thuật sẽ giúp cải thiện chất lượng sản phẩm, đáp ứng các yêu cầu khắt khe từ thị trường quốc tế.

Tương lai của dừa Việt Nam

Với vị thế ngày càng cao trên bản đồ nông sản thế giới, dừa Việt Nam không chỉ mang lại nguồn thu lớn mà còn đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế nông thôn. Tuy nhiên, để giữ vững và nâng cao vị thế này, ngành dừa cần sự chung tay của tất cả các bên liên quan, từ chính phủ, doanh nghiệp đến người nông dân.

Chỉ khi giải quyết được bài toán nguyên liệu, nâng cao chất lượng sản phẩm và bảo vệ uy tín quốc gia, dừa Việt Nam mới thực sự bứt phá, trở thành niềm tự hào của nông sản Việt trên thị trường quốc tế.

Thu Ngân

Nguồn tham khảo: Tinnhanhchungkhoan.vn