Doanh nghiệp thủy sản tái cấu trúc thị trường trước thuế Hoa Kỳ

Kim ngạch xuất khẩu thủy sản quý I/2025 đạt 2,45 tỷ USD, tăng 26%, nhưng doanh nghiệp cần tái cấu trúc thị trường để giảm rủi ro từ chính sách thuế Hoa Kỳ.

Thủy sản Việt Nam tăng tốc xuất khẩu sang Hoa Kỳ

Trong quý I/2025, ngành thủy sản Việt Nam ghi nhận kim ngạch xuất khẩu đạt 2,45 tỷ USD, tăng 26% so với cùng kỳ năm 2024, theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP). Trong đó, Hoa Kỳ là điểm sáng với hơn 500 triệu USD, chiếm hơn 20% tổng giá trị xuất khẩu thủy sản. Với kim ngạch xuất khẩu hàng năm sang Hoa Kỳ khoảng 2 tỷ USD, thị trường này không chỉ giữ vị trí số 1 mà còn định hướng chiến lược cho toàn ngành.

Hoa Kỳ hiện là thị trường nhập khẩu lớn nhất của tôm và cá ngừ Việt Nam, đồng thời đứng thứ hai với cá tra. Hiện có hơn 400 doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu hoặc lên kế hoạch mở rộng đơn hàng sang Hoa Kỳ. Tính đến giữa tháng 4/2025, khoảng 37.500 tấn thủy sản đang trên đường vận chuyển tới Hoa Kỳ. Động lực lớn đến từ quyết định tạm hoãn áp thuế đối ứng trong 90 ngày của Hoa Kỳ, tạo cơ hội tức thì để doanh nghiệp đẩy mạnh đơn hàng.

Việc hoãn thuế đã kích hoạt làn sóng tăng công suất chế biến. Các doanh nghiệp đang tận dụng tối đa “thời gian vàng” này để hoàn thành đơn hàng, tránh rủi ro tồn kho nếu thuế được áp dụng trở lại. Bà Lê Hằng, chuyên gia phân tích thị trường của VASEP, nhấn mạnh đây là cơ hội để doanh nghiệp đẩy nhanh xuất khẩu, đồng thời tái cấu trúc chiến lược thị trường, giảm phụ thuộc vào Hoa Kỳ.

Tác động từ chính sách thuế 

Quyết định hoãn thuế 90 ngày của Hoa Kỳ không chỉ mang lại lợi ích ngắn hạn mà còn mở ra cơ hội chiến lược cho ngành thủy sản Việt Nam. Với kim ngạch xuất khẩu sang Hoa Kỳ chiếm 1/5 tổng giá trị, thị trường này có sức ảnh hưởng lớn đến giá cả và xu hướng tiêu thụ toàn cầu. Tuy nhiên, chính sách thương mại dưới thời Tổng thống Donald Trump tiềm ẩn nhiều bất ổn. Thuế đối ứng chỉ tạm hoãn, không được gỡ bỏ, khiến tương lai xuất khẩu sang Hoa Kỳ khó dự đoán.

Bà Lê Hằng phân tích rằng doanh nghiệp cần tỉnh táo trước rủi ro thuế quay trở lại. Chính sách thương mại của Hoa Kỳ có thể thay đổi đột ngột, gây cú sốc cho ngành thủy sản. Để giảm thiểu rủi ro, bà khuyến nghị doanh nghiệp đẩy nhanh vận chuyển các lô hàng đang trung chuyển, đồng thời tìm kiếm thị trường thay thế như ASEAN, Trung Đông, châu Âu, Nhật Bản, và Hàn Quốc. Động thái này không chỉ giúp giảm phụ thuộc vào Hoa Kỳ mà còn xây dựng hệ thống thị trường bền vững hơn.

Một điểm sáng đáng chú ý là cơ hội cho cá tra Việt Nam tại Hoa Kỳ. Việt Nam hiện là nhà cung cấp cá tra lớn nhất cho thị trường này, trong khi Trung Quốc – nguồn cung cá rô phi lớn nhất thế giới đang chịu thuế nhập khẩu 125% vào Hoa Kỳ. Điều này khiến cá rô phi Trung Quốc trở nên đắt đỏ, tạo lợi thế cạnh tranh cho cá tra Việt Nam. 

Tại Cần Thơ, trung tâm xuất khẩu thủy sản của Đồng bằng sông Cửu Long, 22 doanh nghiệp đang chịu tác động từ chính sách thuế của Hoa Kỳ. Ông Phan Hoàng Duy, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Thủy sản Cần Thơ (Caseamex), cho biết Hoa Kỳ chiếm hơn 50% tổng sản lượng xuất khẩu cá tra của công ty.

Ông nhận định rằng Hoa Kỳ không chỉ là thị trường lớn mà còn ảnh hưởng đến các thị trường khác nhờ tính ổn định. Tuy nhiên, Caseamex đang chủ động đa dạng hóa thị trường, kết nối lại với các đối tác tại châu Âu, Canada, Brazil, Nhật Bản, và Úc, đồng thời khai thác thêm thị trường nội địa.

Dự báo thị trường thủy sản và lời khuyên cho doanh nghiệp

Nhìn về dài hạn, ngành thủy sản Việt Nam đứng trước cả cơ hội và thách thức. Theo khảo sát của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) chi nhánh Đồng bằng sông Cửu Long, 84% doanh nghiệp lo ngại chính sách thuế mới của Hoa Kỳ sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến kế hoạch kinh doanh năm 2025. Ngoài thuế, các hàng rào kỹ thuật như yêu cầu về chất lượng và truy xuất nguồn gốc cũng là thách thức lớn. Với đặc thù xuất khẩu nông, thủy sản, chuỗi giá trị từ vùng nguyên liệu đến chế biến cần được tối ưu hóa để đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Tuy nhiên, theo phân tích của 60s Hôm Nay, việc Việt Nam là đối tác chiến lược toàn diện của Hoa Kỳ mang lại lợi thế trong đàm phán thương mại. Nếu thuế đối ứng được giảm hoặc gỡ bỏ, ngành thủy sản có thể duy trì đà tăng trưởng 26% như quý I/2025. Ngược lại, nếu thuế quay trở lại, doanh nghiệp cần sẵn sàng kịch bản chuyển hướng sang các thị trường mới.

Đối với nhà đầu tư, cổ phiếu của các doanh nghiệp thủy sản lớn như Caseamex có thể biến động mạnh trong ngắn hạn do tác động từ chính sách thuế. Nhà đầu tư nên theo dõi sát kết quả đàm phán thương mại Việt Nam – Hoa Kỳ và cân nhắc danh mục đầu tư vào các công ty có chiến lược đa dạng hóa thị trường. 

Với doanh nghiệp, việc cắt giảm chi phí sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, và đầu tư vào truy xuất nguồn gốc là ưu tiên hàng đầu. Đồng thời, tận dụng các chương trình xúc tiến thương mại do địa phương tổ chức, như hỗ trợ của UBND TP. Cần Thơ, sẽ giúp doanh nghiệp tiếp cận thị trường mới hiệu quả hơn.

Thanh Duy

Nguồn tham khảo: VnEconomy