Chính sách công nghiệp thúc đẩy tăng trưởng hai chữ số

Chính sách công nghiệp đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy khu vực tư nhân đạt tăng trưởng hai con số, theo Báo cáo Kinh tế Thường niên Việt Nam 2025. Với đóng góp 50% GDP, khu vực tư nhân cần các chính sách công nghiệp thông minh để vượt qua điểm nghẽn và hướng tới phát triển bền vững.

Tầm quan trọng của chính sách công nghiệp

Ngày 25/6/2025, Hội thảo Công bố Báo cáo Kinh tế Thường niên Việt Nam 2025, do Trường Đại học Kinh tế – Đại học Quốc gia Hà Nội và Viện Friedrich Naumann Foundation (FNF) Việt Nam tổ chức, đã nhấn mạnh vai trò của chính sách công nghiệp trong việc định hướng tăng trưởng kinh tế. Với chủ đề “Định vị vai trò của Chính sách công nghiệp thúc đẩy khu vực tư nhân hướng tới tăng trưởng hai con số,” báo cáo chỉ ra rằng Việt Nam đang đứng trước cơ hội đạt tăng trưởng 8% trở lên trong năm 2025 và hai chữ số giai đoạn 2026-2030.

Mặc dù GDP tăng 7,09% trong năm 2024 và gần 7% trong quý I/2025, nền kinh tế vẫn đối mặt với các thách thức cấu trúc. Khu vực tư nhân, đóng góp 50% GDP, 30% thu ngân sách, và 82% lao động, còn hạn chế về năng suất, công nghệ, và liên kết chuỗi giá trị. Chính sách công nghiệp được kỳ vọng là công cụ để giải quyết các điểm nghẽn này, tạo động lực cho doanh nghiệp nội địa.

Chính sách công nghiệp cần được thiết kế thông minh, tập trung vào các ngành trọng điểm và vùng kinh tế chiến lược.

Thách thức của khu vực tư nhân

Khu vực tư nhân Việt Nam, dù là động lực tăng trưởng, vẫn đối mặt với nhiều rào cản. Theo PGS.TS. Nguyễn Trúc Lê, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Kinh tế, mô hình tăng trưởng hiện tại phụ thuộc nhiều vào đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và xuất khẩu thô. Năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) ở mức thấp, thậm chí âm trong nhiều năm, cho thấy hạn chế trong đổi mới sáng tạo và nghiên cứu phát triển (R&D).

Ngoài ra, hạ tầng số chưa đồng bộ, liên kết giữa khu vực công và tư còn yếu, và các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp chưa đủ mạnh để đưa doanh nghiệp nội vào chuỗi giá trị toàn cầu. Chính sách công nghiệp cần được đồng bộ hóa và giám sát chặt chẽ để đảm bảo hiệu quả triển khai.

Những thách thức này đòi hỏi chính sách công nghiệp phải mang tính chọn lọc, định hướng dài hạn, và hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh.

Bài học từ các quốc gia Đông Á

Kinh nghiệm từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, và Trung Quốc cho thấy chính sách công nghiệp là chìa khóa để thoát bẫy thu nhập trung bình. Nhật Bản và Hàn Quốc đầu tư vào các ngành công nghiệp nền tảng, kết hợp chiến lược xuất khẩu và nâng cao chất lượng lao động. Đài Loan thành công nhờ chính sách công nghiệp đổi mới sáng tạo, tập trung vào bán dẫn và công nghệ cao. Trung Quốc xây dựng các cụm công nghiệp trọng điểm, cải cách thể chế để nâng cao năng lực nội sinh.

Những quốc gia này đều sử dụng chính sách công nghiệp như công cụ chủ động để phát triển sản xuất, công nghệ, và đảm bảo an ninh kinh tế. Xu hướng này cũng được các nước phát triển như Hoa Kỳ và EU áp dụng, minh chứng cho tầm quan trọng của chính sách công nghiệp trong thời đại mới.

Việt Nam có thể học hỏi để xây dựng chính sách công nghiệp phù hợp, thúc đẩy khu vực tư nhân đạt tăng trưởng bền vững.

Khuôn khổ thể chế thông minh

Bà Vanessa Kristina Steinmetz, Giám đốc quốc gia FNF Việt Nam, nhấn mạnh rằng để đạt tăng trưởng hai chữ số, Việt Nam cần tạo khuôn khổ thể chế hỗ trợ khu vực tư nhân phát triển mạnh mẽ. Điều này bao gồm đơn giản hóa quy định, đảm bảo công bằng, và hỗ trợ tiếp cận vốn, công nghệ, và kỹ năng.

Khu vực tư nhân, với vai trò đóng góp hơn 50% GDP và tạo việc làm cho 82% lao động, cần chính sách công nghiệp thông minh để khắc phục các thất bại thị trường. Bà Steinmetz cho rằng các chính sách công nghiệp cần thúc đẩy sự sáng tạo và năng động của doanh nghiệp tư nhân, đồng thời đảm bảo phát triển bền vững.

Khuôn khổ thể chế thông minh sẽ là nền tảng để chính sách công nghiệp phát huy hiệu quả, đưa Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu tăng trưởng cao.

Triển vọng kinh tế 2025-2030

Báo cáo Kinh tế Thường niên Việt Nam 2025 dự báo nền kinh tế sẽ tiếp tục phục hồi, với mục tiêu tăng trưởng 8% trở lên trong năm 2025 và đạt hai con số trong giai đoạn 2026-2030. Để đạt được điều này, chính sách công nghiệp cần tập trung vào các ngành chiến lược như công nghệ cao, sản xuất xanh, và kinh tế số.

Các chuyên gia tại hội thảo nhấn mạnh rằng việc đồng bộ hóa chính sách, tăng cường đầu tư vào R&D, và xây dựng hạ tầng số là yếu tố then chốt. Ngoài ra, liên kết vùng và cụm công nghiệp cần được thúc đẩy để tạo động lực tăng trưởng mới.

Triển vọng này cho thấy chính sách công nghiệp sẽ là đòn bẩy để Việt Nam vượt qua thách thức và đạt mục tiêu tăng trưởng tham vọng.

Đề xuất cho tăng trưởng bền vững

Để hỗ trợ khu vực tư nhân đạt tăng trưởng hai con số, các chuyên gia đề xuất một số giải pháp. Thứ nhất, chính sách công nghiệp cần tập trung vào các ngành có lợi thế cạnh tranh, như công nghệ cao và sản xuất bền vững. Thứ hai, cần cải cách quy định để giảm gánh nặng hành chính cho doanh nghiệp. Thứ ba, tăng cường đào tạo kỹ năng và đầu tư vào R&D để nâng cao năng suất lao động.

Ngoài ra, cơ chế giám sát chính sách cần được xây dựng để đảm bảo tính hiệu quả và minh bạch trong triển khai. Chính phủ cũng nên khuyến khích liên kết giữa khu vực công và tư, tạo điều kiện cho doanh nghiệp nội địa tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.

Những đề xuất này sẽ giúp chính sách công nghiệp trở thành động lực chính cho tăng trưởng kinh tế dài hạn.

Vai trò của báo cáo kinh tế thường niên

Báo cáo Kinh tế Thường niên Việt Nam, do Trường Đại học Kinh tế – ĐHQGHN thực hiện trong 17 năm qua, là nguồn phân tích độc lập, khách quan về kinh tế Việt Nam. Báo cáo cung cấp cơ sở khoa học cho hoạch định chính sách vĩ mô, đồng thời thảo luận các vấn đề then chốt như vai trò của chính sách công nghiệp trong thúc đẩy khu vực tư nhân.

Năm 2025, báo cáo nhấn mạnh rằng chính sách công nghiệp không chỉ là công cụ can thiệp mà còn là chiến lược dài hạn để xây dựng năng lực sản xuất và công nghệ. Đây là nền tảng để Việt Nam thoát bẫy thu nhập trung bình và hướng tới nền kinh tế thịnh vượng.

Báo cáo này là kim chỉ nam cho các nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp, và nhà đầu tư trong việc định hướng phát triển kinh tế bền vững.

Chí Toàn 

Nguồn tham khảo: Tinnhanhchungkhoan.vn