Bản đồ việc làm 2030 thay đổi, nghề nào sẽ “tỏa sáng”

Trí tuệ nhân tạo (AI) và robot đang “thay máu” thị trường lao động. Vậy đến năm 2030, những ngành nghề nào sẽ “lên ngôi”?

AI và “Cơn Địa Chấn” Trên Thị Trường Lao Động

Thế giới đang bước vào một giai đoạn lịch sử với những biến đổi chưa từng có, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ. Chủ tịch FPT Trương Gia Bình từng cảnh báo, người lao động có thể đối mặt với tương lai 75% công việc hiện tại biến mất vào năm 2030. Viễn cảnh phần lớn công việc được thay thế bởi trí tuệ nhân tạo (AI) và robot không còn là khoa học viễn tưởng.

AI đang tác động sâu rộng đến thị trường lao động, làm thay đổi cách thức làm việc và yêu cầu về kĩ năng của người lao động. Để tồn tại và phát triển, con người buộc phải thích ứng bằng cách liên tục học hỏi, nâng cao kĩ năng, và làm chủ công nghệ trong quá trình làm việc.

Bà Nguyễn Thu Trang, Giám đốc Thương hiệu Manpower, ManpowerGroup Việt Nam, nhận định: “Các xu hướng việc làm, không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn cầu, phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố và luôn biến động. Việc dự báo chính xác nhu cầu tuyển dụng tại Việt Nam trong 5 năm tới là không hề dễ dàng”.

Xu hướng tuyển dụng 2030, Công Nghệ và Bền Vững

Một khảo sát của PwC cho thấy, sự thay đổi ngày càng tăng tốc, mang lại cảm giác vừa lạc quan vừa bất định. Người lao động mong muốn thích nghi, nhưng cũng “choáng ngợp” trước tốc độ thay đổi. Điểm tích cực là họ cảm thấy công việc được đảm bảo hơn và muốn học các kĩ năng mới, đặc biệt với sự phát triển của AI.

Biến đổi khí hậu cũng là một xu hướng nổi bật. Người lao động Việt Nam ngày càng nhận thức rõ hơn về tác động của biến đổi khí hậu và mong muốn doanh nghiệp hành động. “Mối lo ngại này đã tăng lên 65% so với mức 55% vào năm ngoái”, ông Johnathan Ooi, Lãnh đạo Dịch vụ Tư vấn Thương vụ và Hoạt động của PwC Việt Nam, nhận xét.

Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) dự báo, đến năm 2030, một số công việc sẽ tăng trưởng đáng kể, nhờ vào tiến bộ công nghệ, chuyển đổi xanh và thay đổi nhân khẩu học.

Các công việc liên quan đến công nghệ sẽ tăng trưởng nhanh nhất, bao gồm: chuyên gia AI và học máy (machine learning), chuyên gia dữ liệu lớn (big data), kĩ sư công nghệ tài chính (fintech)… LinkedIn cho thấy, chuyên gia tư vấn AI đã trở thành một trong những công việc có mức thu nhập cao nhất, trung bình 113.566 USD/năm.

Các công việc trong ngành chuyển đổi năng lượng và xanh cũng sẽ “bùng nổ”: kĩ sư năng lượng tái tạo, kĩ sư môi trường, chuyên gia xe tự hành và xe điện.

Về số lượng, mức tăng trưởng việc làm lớn nhất dự kiến ở các công việc tạo nên “xương sống” của nhiều nền kinh tế. Nghề nông sẽ có mức tăng trưởng lớn nhất, với 35 triệu việc làm mới dự kiến vào năm 2030, do xu hướng chuyển đổi xanh và nỗ lực giảm khí thải carbon.

So với nhiều nền kinh tế phát triển, Việt Nam mới ở giai đoạn đầu của quá trình chuyển đổi xanh. Tuy nhiên, các công ty đa quốc gia và tập đoàn lớn, cùng nhiều doanh nghiệp, nhà quản lí đã nhận thức rõ hơn về ý nghĩa của việc chuyển đổi xanh, triển khai các chiến lược phát triển bền vững và xây dựng các vị trí “việc làm xanh”.

ManpowerGroup cho biết, Việt Nam đã trở thành “ngôi nhà thứ hai” của nhiều tập đoàn khi được chọn làm địa điểm đặt nhà máy. Nhiều công ty đã có sẵn các tiêu chuẩn về bền vững – thường cao hơn tiêu chuẩn mà các công ty Việt Nam đang áp dụng.

Khảo sát toàn cầu của ManpowerGroup: 70% doanh nghiệp toàn cầu đã hoặc đang có kế hoạch tuyển dụng nhân lực xanh. Tại châu Á – Thái Bình Dương, chỉ có 9% doanh nghiệp có đủ nhân lực để đạt được các mục tiêu ESG.

Kĩ Năng “Vàng” Cho Tương Lai

Việc ứng dụng công nghệ tiên tiến như AI và tự động hóa vào hoạt động của doanh nghiệp ngày càng rõ nét. Điều này không chỉ giúp tăng hiệu quả, giảm chi phí, mà còn mở ra cơ hội mới.

Nhiều công việc đã có thể thực hiện bằng AI và máy móc, như tư vấn khách hàng (chatbot), phân tích dữ liệu, sản xuất, chế biến… “Một số ngành phụ thuộc nhiều vào sức người như sản xuất công nghiệp, nông nghiệp hay logistics sẽ giảm nhu cầu tuyển dụng”, bà Trang dự báo.

Công nghệ sẽ được triển khai trong mọi khâu vận hành, cả khối văn phòng, hành chính, nhân sự. 43% doanh nghiệp toàn cầu cập nhật, cải thiện công cụ công nghệ để giữ chân người lao động (theo khảo sát của ManpowerGroup).

Ông Phan Thanh Hiền, Giám đốc Sản phẩm và Công nghệ của Navigos Group: Nhu cầu tuyển dụng nhân sự mảng AI tăng cao, lương hấp dẫn, ưu tiên kĩ năng lập trình, xử lí dữ liệu, ứng dụng AI thực tiễn. 43,7% doanh nghiệp trả lương cho nhân sự AI cao hơn 10-20%, 18,4% trả cao hơn 20-50%.

Theo WEF, người lao động cần tập trung đào tạo lại, nâng cao kĩ năng, thích ứng với chiến lược mới. Đến 2030, 59/100 người lao động sẽ cần được đào tạo. Cần phát triển kĩ năng liên quan đến công việc mới nổi: AI, dữ liệu lớn, hiểu biết công nghệ, kĩ năng lấy con người làm trung tâm.

Bà Trang nhấn mạnh ba kĩ năng chính: kĩ năng xanh (kiến thức, kĩ năng mềm, chuyên môn, thái độ để sống, phát triển, hỗ trợ xã hội bền vững), kĩ năng số hóa và kĩ năng ngoại ngữ.

Người lao động Việt Nam cần trau dồi ngoại ngữ. Bên cạnh tiếng Anh, tiếng Trung (sản xuất), tiếng Nhật (bất động sản), tiếng Hàn (thương mại công nghiệp) cũng rất được ưa chuộng. Công nghệ phát triển đòi hỏi kĩ năng mềm vững chắc: hợp tác, làm việc nhóm; trách nhiệm; lập luận, giải quyết vấn đề; học hỏi; thích ứng, phục hồi.

Doanh nghiệp cần hỗ trợ người lao động vượt qua thay đổi. “Đầu tư vào phát triển kĩ năng và ứng phó với vấn đề khí hậu sẽ nâng cao sự hài lòng trong công việc, đáp ứng kì vọng của nhân viên”, ông Johnathan Ooi nhấn mạnh.

Bảo Long

Nguồn tham khảo: Nhịp Cầu Đầu Tư