Sự chênh lệch huy động vốn và tăng trưởng tín dụng đang bị áp lực

Sự chênh lệch giữa tăng trưởng tín dụng và huy động vốn trong hệ thống ngân hàng Việt Nam hiện nay đang ở tình trạng áp lực dồn dập. Những yếu tố này ảnh hưởng mạnh đến lãi suất, chính sách tiền tệ, và sự ổn định của nền kinh tế nói chung.

Quý III/2024 khép lại với bức tranh tăng trưởng tín dụng sôi động, nhưng lại đi kèm với sự chững lại của huy động vốn, tạo ra một nghịch lý đáng chú ý trong hệ thống ngân hàng Việt Nam. Tốc độ tăng trưởng tín dụng cao hơn huy động vốn, bất chấp việc các ngân hàng liên tục điều chỉnh lãi suất tiền gửi tăng kể từ tháng 4, đặt ra những dấu hỏi về khả năng duy trì đà tăng trưởng bền vững và những áp lực tiềm ẩn đối với lãi suất trong tương lai.

Theo báo cáo tài chính quý III/2024 của các ngân hàng thương mại, tốc độ tăng trưởng tín dụng luôn cao hơn tốc độ tăng trưởng huy động vốn. Techcombank, với tổng tài sản đạt 927.100 tỷ đồng, tăng 9,1% so với đầu năm và 18,7% so với cùng kỳ năm trước, ghi nhận tín dụng tăng trưởng 17,4% so với đầu năm, lên 622.100 tỷ đồng, trong khi tiền gửi khách hàng chỉ đạt 495.000 tỷ đồng, tăng 8,9% so với đầu năm và 21% so với cùng kỳ năm trước. MB cũng ghi nhận tổng tài sản vượt mốc 1 triệu tỷ đồng, tăng 8,9% so với đầu năm, với tín dụng tăng trưởng 14,9% lên 702.020 tỷ đồng, song tiền gửi của khách hàng chỉ tăng 10,6%, đạt 627.567 tỷ đồng vào cuối tháng 9.

Tình trạng tương tự cũng diễn ra tại ACB, VPBank, HDBank, VIB, Eximbank… Tín dụng tăng trưởng mạnh mẽ, nhưng huy động vốn lại chững lại. Cụ thể, tín dụng của ACB tăng 13,8% so với đầu năm, đạt 555.000 tỷ đồng, trong khi huy động vốn đạt 512.000 tỷ đồng, chỉ tăng 6,1%. Dư nợ cho vay khách hàng của VPBank tăng 12,19% so với đầu năm, lên 635.344 tỷ đồng, nhưng tiền gửi của khách hàng chỉ tăng 7,55%, đạt 475.782 tỷ đồng. Tại HDBank, cho vay khách hàng tăng 16,1% so với đầu năm, đạt 398.700 tỷ đồng, nhưng tiền gửi khách hàng chỉ tăng 7,1%, đạt 398.000 tỷ đồng.

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê công bố, đến ngày 27/9/2024, huy động vốn của các tổ chức tín dụng tăng 4,79% so với đầu năm (cùng kỳ năm trước tăng 6,63%), tăng trưởng tín dụng tăng 8,53% (cùng kỳ đạt khoảng 6,24%). Ước tính, hệ thống ngân hàng đã bơm ra nền kinh tế thêm gần 1,16 triệu tỷ đồng trong 9 tháng đầu năm.

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Đào Minh Tú cho biết, tín dụng toàn hệ thống đến nay tăng khoảng 9% so với cuối năm 2023. Theo ông Tú, thông thường, tín dụng sẽ tăng mạnh vào những tháng cuối năm nên mục tiêu tăng trưởng tín dụng 15% trong năm nay là hoàn toàn khả thi.

Để giải thích cho hiện tượng này, Phó Thống đốc Đào Minh Tú khẳng định: “Không có chuyện 14 – 15 triệu tỷ đồng nằm tại ngân hàng”, bởi hiện nay, tín dụng toàn hệ thống đã cao hơn huy động vốn… Các ngân hàng thương mại đang dùng vốn điều lệ để cho vay, bù đắp phần thiếu hụt do huy động thấp hơn tín dụng.

Nhìn nhận về câu chuyện tăng trưởng tín dụng và lãi suất, TS. Nguyễn Xuân Thành, giảng viên Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright cho rằng, hiện cung tiền chỉ tăng 12% so với cùng kỳ, nếu không đẩy mạnh tăng cung tiền thì lãi suất có xu hướng nhích lên. Từ góc nhìn của ông Thành, mục tiêu tăng trưởng tín dụng có thể đang vượt qua nhu cầu thực tế của nền kinh tế.

GDP tăng trưởng 7%, lạm phát 3% thì tăng trưởng GDP danh nghĩa 10%, tín dụng cũng chỉ cần tăng 10%. Tín dụng tăng trưởng 15% là để thúc đẩy tăng trưởng, vừa giúp giải quyết các khó khăn tài chính của nền kinh tế, trong khi cung tiền vẫn đang tăng chậm hẳn so với tín dụng, nên có áp lực tăng lãi suất. Tuy nhiên, ông cũng cho rằng, NHNN có dư địa giữ ổn định mặt bằng lãi suất. NHNN đã hạ lãi suất OMO từ 4,5%/năm trong giai đoạn trên xuống 4,25%/năm vào ngày 5/8/2024 và xuống 4%/năm từ 16/9/2024. Lãi suất liên ngân hàng cũng giảm.

Trong khi đó, TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính – ngân hàng kỳ vọng lãi suất cho vay VND giảm thêm khoảng 0,5%/năm trong các tháng cuối năm 2024 và ông cho rằng, có cơ sở để giảm lãi suất cho vay. Tuy nhiên, việc giảm lãi suất còn tùy thuộc vào chi phí vốn của ngân hàng. Các ngân hàng hiện huy động vốn với lãi suất đang tăng. Chi phí vốn đầu vào tăng thì việc giảm lãi suất cũng không dễ, nhất là trong bối cảnh nợ xấu có xu hướng đi lên. Nợ xấu của ngành ngân hàng đến thời điểm này có thể vượt mức 6%. Nếu nợ xấu tăng thì các ngân hàng phải đẩy lãi suất cho vay đi lên để bù đắp dự phòng nợ xấu và các thất thoát khi khách hàng mất khả năng trả nợ.

Sự chênh lệch giữa tăng trưởng tín dụng và huy động vốn đặt ra nhiều thách thức cho ngành ngân hàng trong việc duy trì tăng trưởng bền vững. Việc sử dụng vốn điều lệ để bù đắp thiếu hụt huy động có thể dẫn đến suy giảm lợi nhuận hoặc thậm chí thua lỗ nếu không được quản lý tốt. Ngoài ra, việc tăng trưởng tín dụng quá nhanh so với cung tiền cũng tiềm ẩn nguy cơ tăng lạm phát, ảnh hưởng đến sức khỏe của nền kinh tế.

Để giải quyết vấn đề này, NHNN cần có những giải pháp phù hợp để điều hành chính sách tiền tệ, hỗ trợ nền kinh tế phát triển ổn định, đồng thời kiểm soát rủi ro cho hệ thống ngân hàng. Các ngân hàng cũng cần có những chiến lược phù hợp để thu hút huy động vốn hiệu quả, quản lý rủi ro tín dụng, nâng cao hiệu quả hoạt động và duy trì tăng trưởng bền vững.

Tóm lại, tình hình tín dụng và huy động vốn trong quý III/2024 cho thấy một bức tranh phức tạp, với nhiều yếu tố tác động. Các ngân hàng cần quản lý tốt dòng tiền, kiểm soát rủi ro để duy trì tăng trưởng bền vững. NHNN cần có những giải pháp phù hợp để điều hành chính sách tiền tệ, hỗ trợ nền kinh tế phát triển ổn định.

                 Thu Phương

Nguồn tham khảo: Tinnhanhchungkhoan.vn