6,37 triệu tấn lúa gạo xuất khẩu, Việt Nam ổn định trước động thái Philippines

8 tháng đầu 2025, xuất khẩu lúa gạo đạt 6,37 triệu tấn, doanh nghiệp Việt Nam chủ động ứng phó trước động thái tạm dừng nhập khẩu từ Philippines.

Doanh nghiệp xuất khẩu lúa gạo linh hoạt trước động thái Philippines

Trong 8 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu lúa gạo Việt Nam đạt gần 6,37 triệu tấn, trị giá hơn 3,26 tỷ USD. Philippines tiếp tục là thị trường lớn nhất với gần 2,9 triệu tấn, chiếm 45,9% tổng lượng xuất khẩu. Tuy nhiên, từ ngày 11/9, Philippines công bố lệnh tạm ngừng nhập khẩu lúa gạo đến cuối tháng 10, khiến doanh nghiệp trong nước chịu nhiều áp lực.

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, đây chỉ là biện pháp ngắn hạn. Với nhu cầu tiêu thụ nội địa khoảng 5 triệu tấn gạo mỗi năm, khả năng Philippines quay lại nhập khẩu vào cuối năm là rất cao. Thực tế, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã nhận tín hiệu đàm phán trở lại từ đối tác Philippines.

Ngoài Philippines, thị trường Trung Quốc, châu Phi và Malaysia đều tăng trưởng mạnh. Đặc biệt, xuất khẩu lúa gạo sang Trung Quốc và châu Phi tăng hơn 150%, mở ra dư địa lớn để giảm phụ thuộc vào một thị trường duy nhất. Doanh nghiệp được khuyến nghị tiếp tục thương lượng với khách hàng, duy trì lượng hàng tạm trữ và mở rộng thị trường thay thế.

Ổn định thị trường và bảo đảm nguồn cung

Ngành nông nghiệp đặt mục tiêu sản xuất 43,5 triệu tấn lúa trong năm 2025. Riêng vụ Thu Đông tại Đồng bằng sông Cửu Long với khoảng 700.000 ha dự kiến cho hơn 4 triệu tấn lúa, tương đương 2 triệu tấn gạo, thu hoạch đúng vào thời điểm Philippines nhiều khả năng mở lại nhập khẩu.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp Trần Thanh Nam cho biết, cơ cấu lúa chất lượng cao được duy trì ở mức 80%, đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường xuất khẩu. Song song, đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp tại Đồng bằng sông Cửu Long đang được triển khai. Hơn 320.000 ha đã được đăng ký, với năng suất tăng 5-10% và chi phí giảm 10-20%. Đây là nền tảng quan trọng giúp ngành lúa gạo duy trì lợi nhuận ổn định, ngay cả khi giá cả biến động.

Sự chủ động trong sản xuất và kế hoạch thu hoạch theo mùa vụ là yếu tố then chốt để bảo đảm nguồn hàng cho xuất khẩu. Điều này tạo sự yên tâm không chỉ cho doanh nghiệp mà còn cho bà con nông dân trong khâu tiêu thụ lúa gạo.

Kinh nghiệm ứng phó và mở rộng thị trường

Theo bà Bùi Thanh Tâm, Chủ tịch Tổng công ty Lương thực miền Bắc (Vinafood 1), việc Philippines tạm dừng nhập khẩu không phải là vấn đề quá đáng lo ngại. Doanh nghiệp trong nước từng trải qua giai đoạn phụ thuộc nhiều vào Trung Quốc. Khi Trung Quốc giảm mạnh nhập khẩu, chúng ta đã kịp thời chuyển hướng sang các thị trường khác. Kinh nghiệm đó cho thấy lúa gạo Việt Nam có lợi thế cạnh tranh ở nhiều khu vực.

Trong ba tuần qua, Vinafood 1 liên tục thu mua và tạm trữ lúa gạo, vừa giúp nông dân có đầu ra ổn định, vừa tạo nguồn hàng sẵn sàng khi thị trường mở lại. Đây là bước đi cần thiết để duy trì quan hệ với khách hàng Philippines và đồng thời mở rộng thị trường sang châu Phi, Malaysia, Trung Quốc.

Tham tán Thương mại Việt Nam tại Philippines cũng cho biết, sản xuất lúa trong nước của Philippines không đáp ứng đủ nhu cầu. Năm 2025, họ chỉ sản xuất được khoảng 20,46 triệu tấn lúa, trong khi nhu cầu lên tới hơn 25 triệu tấn. Do đó, Philippines vẫn buộc phải nhập khẩu 4,9-5,4 triệu tấn gạo, và Việt Nam tiếp tục là nguồn cung chủ lực.

Không chủ quan trước biến động thị trường

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên khẳng định, việc Philippines hay Indonesia tạm ngừng nhập khẩu lúa gạo chỉ mang tính ngắn hạn. Những quốc gia này khó có thể tự chủ hoàn toàn về lương thực do nhiều yếu tố tự nhiên và xã hội. Bên cạnh đó, gạo Việt Nam đã gắn bó lâu dài với khẩu vị và thói quen tiêu dùng tại các nước này.

Tuy vậy, Bộ trưởng nhấn mạnh rằng ngành lúa gạo không được phép chủ quan. Dù có nhiều yếu tố thuận lợi, thị trường gạo vẫn rất nhạy cảm. Việc mở rộng thị trường, đa dạng hóa sản phẩm và duy trì chất lượng là chìa khóa bảo đảm sự phát triển bền vững.

Trong bối cảnh thế giới còn nhiều biến động, châu Phi, Tây Á và Nam Á đang nổi lên như những thị trường tiềm năng cho lúa gạo Việt Nam. Sự chủ động trong chiến lược sản xuất và xuất khẩu sẽ giúp Việt Nam giữ vững vị thế trong chuỗi cung ứng lúa gạo toàn cầu.

Phương Vy

Nguồn tham khảo: Báo Chính phủ