Gạo Việt Nam vượt Thái Lan trở thành nước xuất khẩu thứ hai thế giới

Gạo Việt Nam xuất khẩu 4,72 triệu tấn trong 6 tháng đầu năm 2025, vượt Thái Lan (3,73 triệu tấn), nhờ giá cạnh tranh và chuỗi cung ứng hiệu quả.

Gạo Việt Nam tăng tốc, Thái Lan chững lại

Việt Nam đã ghi dấu ấn trên thị trường gạo toàn cầu khi vượt qua Thái Lan, trở thành quốc gia xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới trong nửa đầu năm 2025. Theo Hiệp hội Các nhà Xuất khẩu Gạo Thái Lan, gạo Việt Nam đạt 4,72 triệu tấn xuất khẩu, tăng 3,6% so với cùng kỳ năm 2024, trong khi Thái Lan chỉ đạt 3,73 triệu tấn, giảm mạnh 27,3%. Thành tựu này không chỉ phản ánh sự tăng trưởng ổn định của Việt Nam mà còn cho thấy sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trường gạo toàn cầu, nơi giá cả và hiệu quả chuỗi cung ứng đóng vai trò then chốt.

Trong 6 tháng đầu năm 2025, Ấn Độ tiếp tục dẫn đầu thị trường xuất khẩu gạo với 11,68 triệu tấn, tăng 36,5% so với cùng kỳ năm trước. Việt Nam bứt phá lên vị trí thứ hai với 4,72 triệu tấn, trong khi Thái Lan tụt xuống vị trí thứ ba. Nguyên nhân chính khiến Thái Lan mất vị thế là giá gạo cao và chi phí vận hành tăng. Giá trị xuất khẩu gạo của Thái Lan chỉ đạt 2,34 tỷ USD, giảm 36,4% so với cùng kỳ. Trong khi đó, Việt Nam tận dụng tốt xu hướng thị trường, cung cấp gạo giá cạnh tranh và đa dạng hóa sản phẩm như gạo thơm, gạo hữu cơ.

Chủ tịch Hiệp hội Các nhà Xuất khẩu Gạo Thái Lan, ông Charoen Laothamatas, thừa nhận đồng baht mạnh lên đã làm giảm sức cạnh tranh của gạo Thái. Các thị trường truyền thống như Iraq, Mỹ và châu Phi đang chuyển hướng sang các nguồn cung giá rẻ hơn như Việt Nam và Pakistan. Dự báo tháng 7-2025, Thái Lan có thể xuất khẩu hơn 600.000 tấn gạo nhờ nhu cầu tăng từ Iraq, Trung Quốc và Nhật Bản, nhưng sự phục hồi này chủ yếu đến từ xu hướng giảm giá gạo toàn cầu.

Gạo Việt Nam tối ưu chuỗi cung ứng, chinh phục thị trường

Sự vươn lên của gạo Việt Nam không chỉ dựa vào khối lượng xuất khẩu mà còn nhờ chiến lược tối ưu hóa chuỗi cung ứng. Việt Nam đã đầu tư mạnh vào các loại gạo chất lượng cao như gạo thơm và gạo hữu cơ, đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường quốc tế. Philippines là thị trường lớn nhất, chiếm 42,6% kim ngạch xuất khẩu gạo Việt Nam, dù giá trị xuất khẩu sang đây giảm 13,5% do giá gạo toàn cầu đi xuống. Đáng chú ý, các thị trường châu Phi như Ghana (tăng 53,5%) và Bờ Biển Ngà (tăng 96,6%) ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng, trong khi Bangladesh tăng vọt 188,2 lần.

Tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu gạo Việt Nam trong 7 tháng đầu năm 2025 đạt 2,81 tỷ USD, giảm 15,9% so với cùng kỳ do giá gạo bình quân chỉ đạt 514 USD/tấn, giảm 18,4%. Dù vậy, mức giá này vẫn cao hơn mức bình quân 400 USD/tấn của các nước xuất khẩu khác, cho thấy gạo Việt Nam vẫn được đánh giá cao về chất lượng. Ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam, nhấn mạnh rằng gạo Việt Nam duy trì sức hút tại các thị trường lớn như Philippines, châu Phi và Trung Quốc, bất chấp xu hướng giảm giá toàn cầu.

Cạnh tranh khốc liệt trong ngành gạo toàn cầu

Thị trường gạo thế giới đang bước vào giai đoạn cạnh tranh mới, nơi giá cả và hiệu quả chuỗi cung ứng quyết định thị phần. Chuyên gia David Dawe từ FAO nhận định các quốc gia muốn thắng trong cuộc đua này cần linh hoạt trong chính sách và tối ưu hóa chi phí. Hiện tại, nguồn cung gạo toàn cầu tăng mạnh từ các nước sản xuất lớn, trong khi nhu cầu có dấu hiệu chững lại, đẩy giá gạo vào xu hướng giảm. Điều này buộc các nhà xuất khẩu, kể cả những nước có truyền thống như Thái Lan, phải điều chỉnh chiến lược.

Thái Lan đang đối mặt với thách thức từ thuế quan 19% của Mỹ và nguy cơ mất thị phần gạo Jasmine vào tay các giống gạo Việt Nam như ST21. Ông Charoen cảnh báo nếu Việt Nam tiếp tục tăng sản lượng và giảm giá, Thái Lan có thể mất thêm thị phần. Trong khi đó, gạo Việt Nam cần duy trì lợi thế cạnh tranh bằng cách tiếp tục cải thiện chất lượng và mở rộng thị trường mới để đối phó với áp lực giá cả toàn cầu.

Với vị thế mới là nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn nhưng cũng đối mặt với không ít thách thức. Việc duy trì chất lượng gạo, tối ưu hóa chi phí và mở rộng thị trường sẽ là chìa khóa để giữ vững vị trí này. Trong bối cảnh giá gạo toàn cầu giảm, Việt Nam cần tiếp tục chiến lược linh hoạt, tập trung vào các sản phẩm giá trị cao và thị trường tiềm năng như châu Phi và Bangladesh để đảm bảo tăng trưởng bền vững.

Khánh Nhi