Hộ kinh doanh kê khai thuế đóng BHXH bắt buộc từ 1/7/2025

Từ 1/7/2025, Hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh và nộp thuế theo phương pháp kê khai phải tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc, với mức đóng tối thiểu 585.000 đồng/tháng. Các Hộ kinh doanh nộp thuế khoán sẽ áp dụng từ 1/7/2029, theo Nghị định 158/2025.

Quy định BHXH bắt buộc

Theo Nghị định 158/2025, từ 1/7/2025, Hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh và nộp thuế theo phương pháp kê khai phải tham gia BHXH bắt buộc. Quy định này không áp dụng cho tất cả Hộ kinh doanh, mà chỉ tập trung vào nhóm đáp ứng tiêu chí kê khai thuế.

Các Hộ kinh doanh nộp thuế khoán sẽ có lộ trình gia nhập BHXH bắt buộc từ 1/7/2029. Điều này giúp cơ quan quản lý phân loại rõ ràng và tạo điều kiện để các Hộ kinh doanh nhỏ có thêm thời gian chuẩn bị.

Quy định mới về BHXH bắt buộc là bước tiến để đảm bảo quyền lợi cho chủ Hộ kinh doanh trong dài hạn.

Phân loại hộ kinh doanh

Bà Lê Thị Duyên Hải, Phó Tổng thư ký Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, cho biết hiện có khoảng 3,6 triệu Hộ kinh doanh đang được quản lý thuế. Trong đó, khoảng 84.000 Hộ kinh doanh lớn, tương đương doanh nghiệp siêu nhỏ (vốn thương mại từ 10 tỉ đồng hoặc ngành dịch vụ từ 3 tỉ đồng, lao động trên 10 người), nộp thuế theo phương pháp kê khai và thuộc diện đóng BHXH bắt buộc từ 1/7/2025.

Khoảng 1 triệu Hộ kinh doanh nộp thuế khoán thường xuyên, trong đó hơn 37.000 hộ có doanh thu ước tính từ 1 tỉ đồng/năm phải xuất hóa đơn điện tử từ máy tính tiền từ 1/6/2025. Nhóm còn lại, khoảng 2,6 triệu Hộ kinh doanh nhỏ, không thuộc diện kê khai thuế, sẽ đóng BHXH bắt buộc từ 2029.

Phân loại này giúp cơ quan thuế và BHXH quản lý hiệu quả các Hộ kinh doanh theo quy mô và phương pháp nộp thuế.

Mức đóng BHXH bắt buộc

Chủ Hộ kinh doanh thuộc diện bắt buộc phải đóng BHXH với mức 25% tiền lương làm căn cứ đóng, bao gồm 3% vào quỹ ốm đau, thai sản và 22% vào quỹ hưu trí, tử tuất. Mức lương làm căn cứ đóng thấp nhất bằng mức tham chiếu (hiện là 2.340.000 đồng/tháng, tương đương mức lương cơ sở).

Như vậy, mức đóng tối thiểu hàng tháng là 585.000 đồng. Chủ Hộ kinh doanh có thể chọn đóng hàng tháng, 3 tháng, hoặc 6 tháng một lần, với mức lương đóng tối đa bằng 20 lần mức tham chiếu.

Mức đóng linh hoạt này giúp Hộ kinh doanh cân đối tài chính, đồng thời đảm bảo quyền lợi BHXH lâu dài.

Hậu quả khi không tuân thủ

Chủ Hộ kinh doanh không đóng BHXH bắt buộc sẽ đối mặt với mức phạt nghiêm khắc. Theo quy định, mức phạt dao động từ 18–20% tổng số tiền phải đóng nếu chậm nộp, hoặc 12–15% nếu vi phạm hành chính, nhưng tối đa không quá 75 triệu đồng. Trường hợp trốn đóng BHXH, mức phạt có thể lên tới 50–75 triệu đồng.

Ngoài ra, chủ Hộ kinh doanh phải nộp đủ số tiền BHXH còn thiếu, cộng thêm lãi tính trên số tiền chậm đóng hoặc trốn đóng. Nếu không thực hiện, ngân hàng sẽ tự động trích tài khoản của cơ quan BHXH để thu hồi nợ, kèm lãi suất tiền gửi không kỳ hạn cao nhất.

Quy định này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tuân thủ BHXH đối với Hộ kinh doanh.

Tác động đến hộ kinh doanh lớn

Nhóm 84.000 Hộ kinh doanh lớn, tương đương doanh nghiệp siêu nhỏ, sẽ chịu tác động trực tiếp từ quy định BHXH bắt buộc từ 1/7/2025. Với quy mô vốn lớn (từ 3–10 tỉ đồng) và lao động trên 10 người, các Hộ kinh doanh này thường hoạt động trong các ngành thương mại, dịch vụ, ăn uống, và có khả năng tài chính để đáp ứng mức đóng BHXH.

Tuy nhiên, việc bổ sung chi phí BHXH có thể làm tăng gánh nặng tài chính cho một số Hộ kinh doanh, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh và lạm phát. Các hộ cần lập kế hoạch tài chính rõ ràng để đảm bảo tuân thủ mà không ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh.

Nhóm Hộ kinh doanh lớn cần chuẩn bị kỹ lưỡng để đáp ứng yêu cầu BHXH bắt buộc.

Lộ trình cho hộ kinh doanh nhỏ

Đối với khoảng 2,6 triệu Hộ kinh doanh nhỏ nộp thuế khoán, lộ trình tham gia BHXH bắt buộc được lùi đến 1/7/2029. Điều này giúp các hộ có quy mô nhỏ, doanh thu thấp (dưới 1 tỉ đồng/năm) có thêm thời gian điều chỉnh tài chính và quy trình kinh doanh.

Trong nhóm nộp thuế khoán, hơn 37.000 hộ có doanh thu từ 1 tỉ đồng/năm đã bắt đầu xuất hóa đơn điện tử từ 1/6/2025, cho thấy sự chuyển đổi dần sang quản lý minh bạch. Lộ trình đến 2029 sẽ giúp các Hộ kinh doanh nhỏ thích nghi với yêu cầu BHXH bắt buộc.

Lộ trình dài hạn này tạo điều kiện để Hộ kinh doanh nhỏ chuẩn bị cho chính sách mới.

Ý nghĩa của BHXH bắt buộc

Việc áp dụng BHXH bắt buộc cho Hộ kinh doanh không chỉ đảm bảo quyền lợi an sinh xã hội mà còn nâng cao tính minh bạch trong quản lý thuế và lao động. Chủ Hộ kinh doanh sẽ được hưởng các quyền lợi như trợ cấp ốm đau, thai sản, hưu trí, và tử tuất, góp phần ổn định tài chính cá nhân và gia đình.

Nghị định 158/2025 là bước tiến trong việc mở rộng phạm vi BHXH, giúp các Hộ kinh doanh tích hợp vào hệ thống an sinh xã hội quốc gia. Tuy nhiên, cơ quan quản lý cần tăng cường truyền thông để nâng cao nhận thức và hỗ trợ các hộ thực hiện đúng quy định.

BHXH bắt buộc là cơ hội để Hộ kinh doanh xây dựng tương lai tài chính bền vững.

Chí Toàn 

Nguồn tham khảo: Vietnamfinance.vn