Tác động nguy hiểm của não bộ khi lạm dụng ChatGPT

Nghiên cứu từ MIT cho thấy lạm dụng ChatGPT làm giảm hoạt động não bộ, suy yếu trí nhớ và tư duy phản biện, ảnh hưởng lớn đến nhà đầu tư và doanh nghiệp.

ChatGPT làm suy giảm hoạt động não bộ

Trí tuệ nhân tạo (AI), đặc biệt là các mô hình ngôn ngữ như ChatGPT, đang thay đổi cách con người làm việc và học tập. Tuy nhiên, nghiên cứu mới từ Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) chỉ ra rằng việc sử dụng ChatGPT quá mức có thể gây ra những tác động tiêu cực nghiêm trọng đến não bộ. Trong một thí nghiệm kéo dài 4 tháng, các nhà khoa học đã chia 54 sinh viên thành ba nhóm để viết bài luận: nhóm sử dụng ChatGPT, nhóm dùng Google, và nhóm tự viết hoàn toàn. Kết quả cho thấy nhóm dùng ChatGPT có hoạt động não bộ yếu nhất, với mức độ kết nối giữa các vùng não giảm đáng kể. Nhóm tự viết thể hiện hoạt động thần kinh mạnh mẽ nhất, trong khi nhóm dùng Google nằm ở mức trung bình.

Cụ thể, nhóm sử dụng ChatGPT không chỉ có hoạt động não kém hơn mà còn gặp khó khăn trong việc ghi nhớ nội dung bài luận chỉ vài phút sau khi hoàn thành. Họ cũng báo cáo cảm giác thiếu gắn kết với sản phẩm, như thể bài viết không phải của mình. Điều này cho thấy khi AI thay thế con người trong các nhiệm vụ tư duy, não bộ dường như “ủy thác” công việc, giảm sự tham gia vào quá trình xử lý thông tin. Đây là dấu hiệu của sự “lười biếng” về nhận thức, làm suy yếu khả năng tư duy phản biện và sáng tạo – những kỹ năng quan trọng trong tài chính, kinh doanh và đầu tư.

Trong bối cảnh thị trường hiện nay, nơi các nhà đầu tư và doanh nghiệp ngày càng dựa vào AI để phân tích dữ liệu và đưa ra quyết định, phát hiện này đặt ra câu hỏi lớn về việc sử dụng công cụ như ChatGPT một cách hợp lý. Nếu lạm dụng, các chuyên gia tài chính có thể mất đi khả năng đánh giá độc lập, dẫn đến những quyết định thiếu chính xác hoặc thiếu sáng tạo.

Tác động đến tư duy phản biện và hiệu suất công việc

Phân tích sâu hơn dữ liệu từ nghiên cứu, có thể thấy rằng việc lạm dụng ChatGPT không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động thần kinh mà còn làm giảm chất lượng đầu ra trong công việc. Nhóm sử dụng ChatGPT đạt điểm số thấp hơn từ cả giáo viên và giám khảo AI so với nhóm tự viết. Ngôn ngữ của họ thiếu sự phong phú, ý tưởng kém sáng tạo, và khả năng trích dẫn thông tin từ trí nhớ cũng yếu hơn. Điều này cho thấy khi AI đảm nhận quá nhiều công việc tư duy, con người dần mất khả năng tự xử lý thông tin một cách sâu sắc.

Nghiên cứu chỉ ra rằng nhóm dùng ChatGPT thường không kiểm chứng thông tin, dẫn đến “hiệu ứng buồng vọng” (echo chamber), nơi họ chỉ tiếp nhận những ý tưởng được AI cá nhân hóa mà không đánh giá tính xác thực. Trong lịch sử, các nhà đầu tư thành công như Warren Buffett luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phân tích độc lập và tư duy phản biện, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào công cụ.

Ngoài ra, cảm giác “không phải của mình” mà nhóm dùng ChatGPT báo cáo có thể làm giảm động lực làm việc. Trong môi trường kinh doanh, nơi sự gắn kết và trách nhiệm với sản phẩm là yếu tố then chốt, việc thiếu cảm giác sở hữu có thể dẫn đến hiệu suất kém và thiếu sáng kiến. Đối với các doanh nghiệp khởi nghiệp hoặc các nhà quản lý quỹ đầu tư, điều này có thể làm giảm khả năng đưa ra các chiến lược sáng tạo, ảnh hưởng đến lợi thế cạnh tranh trên thị trường.

Cân bằng AI và tư duy độc lập trong tài chính

Nhìn vào bối cảnh hiện tại, việc sử dụng AI như ChatGPT trong tài chính, chứng khoán và bất động sản sẽ tiếp tục tăng, đặc biệt khi các công cụ này giúp tiết kiệm thời gian và xử lý lượng dữ liệu lớn. Tuy nhiên, nghiên cứu từ MIT cảnh báo rằng lạm dụng AI có thể làm suy giảm khả năng tư duy, ảnh hưởng đến các quyết định đầu tư và chiến lược kinh doanh. Trong ngắn hạn, các nhà đầu tư và doanh nghiệp cần thiết lập ranh giới rõ ràng khi sử dụng AI.

Trong dài hạn, thị trường tài chính có thể chứng kiến sự phân hóa giữa những người sử dụng AI hiệu quả và những người lạm dụng nó. Các nhà đầu tư biết kết hợp AI với tư duy phản biện sẽ có lợi thế trong việc phát hiện cơ hội đầu tư mới, đặc biệt trong các lĩnh vực biến động như cổ phiếu công nghệ hoặc bất động sản thương mại. Ngược lại, những người quá phụ thuộc vào AI có thể bỏ lỡ các cơ hội hoặc đưa ra quyết định sai lầm do thiếu sự đánh giá sâu sắc.

Lời khuyên là sử dụng ChatGPT như một công cụ hỗ trợ, không phải thay thế hoàn toàn tư duy con người. Chẳng hạn, khi phân tích báo cáo tài chính, hãy dùng AI để tổng hợp dữ liệu thô, nhưng tự mình đánh giá các yếu tố định tính như uy tín công ty hay xu hướng thị trường. Trong lĩnh vực bất động sản, AI có thể cung cấp thông tin về giá cả hoặc nhu cầu thị trường, nhưng các yếu tố như vị trí địa lý hoặc chính sách quy hoạch cần được xem xét kỹ lưỡng bởi con người. Ngoài ra, việc đào tạo nhân sự về kỹ năng sử dụng AI một cách thông minh sẽ là yếu tố then chốt để duy trì lợi thế cạnh tranh.

Việc lạm dụng ChatGPT có thể làm suy giảm khả năng tư duy và sáng tạo, đặt ra thách thức lớn cho các nhà đầu tư và doanh nghiệp trong bối cảnh thị trường ngày càng phụ thuộc vào AI. Tuy nhiên, nếu biết sử dụng công cụ này một cách hợp lý, kết hợp với tư duy phản biện, đây sẽ là cơ hội để nâng cao hiệu quả và tạo ra giá trị vượt trội. Hãy coi AI như một trợ thủ đắc lực, không phải người thay thế, để duy trì lợi thế trong cuộc đua tài chính và kinh doanh.

Khánh Nhi