Thị trường chứng khoán chao đảo vì “bóng ma” giải chấp

Thị trường chứng khoán phục hồi mạnh giúp nhiều tài khoản thoát bị bán giải chấp. VN-Index tăng điểm cuối tuần, giảm áp lực từ dư nợ cho vay margin.

Thị trường chứng khoán chao đảo vì “bóng ma” giải chấp

Trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam đối mặt với làn sóng bán tháo do lo ngại từ căng thẳng thương mại Mỹ – Việt, hoạt động bán giải chấp hàng loạt đã khiến nhiều nhà đầu tư thiệt hại nặng nề, kéo theo sự lao dốc nghiêm trọng của chỉ số VN-Index và tâm lý hoảng loạn trên diện rộng.

Một giám đốc tư vấn đầu tư tại công ty chứng khoán ở Hà Nội cho biết, dù từng chứng kiến nhiều đợt thị trường điều chỉnh mạnh, ông vẫn không khỏi bất ngờ với tốc độ và quy mô giải chấp trong những phiên gần đây. “Thị trường đã phản ứng một cách thái quá với thông tin Mỹ áp thuế quan mới, dẫn tới tâm lý hoảng loạn và động thái bán tháo hàng loạt,” ông nhận định.

Theo vị này, phiên giao dịch ngày 8/4/2025 chỉ ghi nhận một số ít tài khoản bị bán giải chấp. Tuy nhiên, sang ngày 9/4, danh sách giải chấp do các môi giới gửi về tăng đột biến. Nhiều tài khoản không kịp bổ sung tiền để đảm bảo tỷ lệ ký quỹ đã buộc phải bán ra cổ phiếu theo quy định công ty. Điều này dẫn đến hiện tượng “bán tháo trong phiên hồi,” khi nhiều mã cổ phiếu có dấu hiệu phục hồi nhưng lại bị đè lệnh bán dồn dập, khiến giá quay đầu giảm sàn ngay trong phiên.

Nhiều nhà đầu tư như anh Nam trước đây kỳ vọng vào tiềm năng kinh tế và sức hấp dẫn của thị trường chứng khoán Việt Nam, nên đã mạnh dạn sử dụng margin cao. Tuy nhiên, việc Mỹ áp thuế 46% lên hàng hóa Việt Nam đã khiến thị trường chứng khoán sụt giảm mạnh. Mặc dù Mỹ đã hoãn áp thuế trong 90 ngày, nhiều nhà đầu tư đã bị bán giải chấp và không thể phục hồi danh mục đầu tư.

Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến nhà đầu tư cá nhân mà còn đến nhiều lãnh đạo doanh nghiệp niêm yết. Một số tài khoản cá nhân của họ đã bị bán giải chấp do cổ phiếu giảm sàn liên tiếp, khiến giới đầu tư nhớ lại đợt bán giải chấp chéo tháng 11/2022 liên quan đến khủng hoảng trái phiếu doanh nghiệp.

Tuy nhiên, điểm khác biệt trong đợt điều chỉnh lần này là thị trường chứng khoán đã nhanh chóng hồi phục nhờ thông tin Mỹ tạm hoãn áp thuế, giúp phần nào hạn chế thiệt hại. Đồng thời, nhà đầu tư tổ chức và một số lãnh đạo doanh nghiệp đã chủ động hơn trong việc quản trị rủi ro và kiểm soát tỷ lệ đòn bẩy.

Một môi giới chứng khoán tiết lộ rằng, phần lớn lệnh giải chấp gần đây không đến từ hệ thống margin nội bộ các công ty chứng khoán, mà đến từ các “kho”  tức những đơn vị cho vay margin tự do ngoài thị trường. “Các deal margin lớn chỉ cần giảm sàn 2 phiên là phải bán giải chấp ngay. Và thực tế, những kho này đã bị căng margin trong suốt thời gian thị trường giảm sâu,” môi giới này cho biết.

Áp lực margin vẫn còn tiềm ẩn

Dù thị trường chứng khoán đã có hai phiên hồi phục mạnh, giúp VN-Index lấy lại phần lớn điểm số đã mất, song các chuyên gia cảnh báo áp lực margin vẫn chưa thực sự được gỡ bỏ. Theo một giám đốc môi giới tại TP.HCM, dư nợ margin toàn thị trường vào đầu tháng 4/2025 ước tính dao động từ 260.000 đến 270.000 tỷ đồng mức cao kỷ lục từ trước đến nay. Đây mới chỉ là con số chính thức, chưa bao gồm dư nợ từ các kho bên ngoài hệ thống, vốn khó kiểm soát và có mức đòn bẩy cao hơn. 

“Dù ghi nhận các lệnh giải chấp từ nhiều công ty chứng khoán trong đợt điều chỉnh lần này, nhưng thị trường nhìn chung duy trì thanh khoản tốt và xuất hiện lực cầu bắt đáy, đặc biệt ở các cổ phiếu có nền tảng cơ bản vững chắc. Áp lực từ margin vẫn hiện hữu nếu thông tin bất lợi tiếp tục xuất hiện, nhưng lực cầu đầu tư giá trị, tập trung vào các cổ phiếu ít bị ảnh hưởng trực tiếp từ các yếu tố thương mại sẽ là nhân tố hỗ trợ giúp thị trường sớm ổn định trở lại”, ông Trịnh Thanh Cần, Tổng giám đốc Công ty Chứng khoán Kafi chia sẻ.

Sự kiện vừa qua một lần nữa cho thấy rủi ro tiềm ẩn từ việc sử dụng đòn bẩy tài chính quá mức trên thị trường chứng khoán. Khi xu hướng thị trường đảo chiều đột ngột, nhà đầu tư không kịp trở tay sẽ rất dễ bị cuốn vào vòng xoáy bán giải chấp – mất cổ phiếu, mất cơ hội hồi phục và gánh chịu thua lỗ nặng nề.

Giới chuyên gia khuyến cáo, trong giai đoạn thị trường còn nhiều bất ổn như hiện nay, nhà đầu tư cần thận trọng hơn trong việc sử dụng margin và tập trung vào quản trị rủi ro thay vì tối đa hóa lợi nhuận trong ngắn hạn. Bài học từ những phiên giao dịch đầu tháng 4 là lời nhắc nhở rõ ràng nhất về “mặt trái” của việc chạy theo kỳ vọng mà bỏ qua kiểm soát rủi ro tài chính.

Minh Thư

Nguồn tham khảo: Tinnhanhchungkhoan.vn