Xuất khẩu Việt Nam bứt phá nhờ FTA và xu hướng chuyển dịch sản xuất

Việt Nam đạt tổng kim ngạch xuất khẩu 354 tỷ USD trong năm 2023, vươn lên vị trí 23 trong danh sách 30 nền kinh tế xuất khẩu lớn nhất thế giới.

Thành tựu xuất khẩu của Việt Nam trong năm 2023

Theo báo cáo của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), Việt Nam đã đạt được thành công ấn tượng trên thị trường quốc tế với tổng kim ngạch xuất khẩu đạt 354 tỷ USD trong năm 2023. Con số này không chỉ khẳng định vị thế của Việt Nam trong top 30 nền kinh tế xuất khẩu lớn nhất thế giới mà còn chiếm 1,5% thị phần toàn cầu.

Ngoài ra, Bộ Công Thương công bố Báo cáo Xuất nhập khẩu Việt Nam 2023, ghi nhận những điểm sáng trong bối cảnh kinh tế toàn cầu suy giảm và tổng cầu yếu. Năm 2023, kim ngạch xuất khẩu đạt 354,7 tỷ USD, giảm 4,6% so với năm trước, trong khi nhập khẩu đạt 326,4 tỷ USD, giảm 9,2%, tạo ra mức xuất siêu 28,3 tỷ USD. Dù giảm so với năm 2022, xuất khẩu đã phục hồi dần trong nửa cuối năm, đặc biệt với nhóm hàng nông sản, thủy sản như rau quả tăng 66,7%, gạo tăng 35,3%, và hạt điều tăng 18,1%.

Tính đến cuối tháng 11/2024, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam ước đạt 715 tỷ USD, tăng 15,3% so với cùng kỳ. Trong đó, xuất siêu đạt hơn 23 tỷ USD, đưa Việt Nam tiến gần đến mốc 807,7 tỷ USD cho cả năm 2024 – một con số cao kỷ lục. Thành tích này đánh dấu bước tiến mới trong chiến lược tăng trưởng kinh tế dựa vào xuất khẩu, đồng thời thể hiện sự nỗ lực trong việc mở rộng thị trường và nâng cao chất lượng hàng hóa.

Tuy nhiên, để tiếp tục duy trì vị thế, Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội và thách thức đan xen trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động không ngừng.

Những thách thức đối mặt trong xuất khẩu

Việt Nam hiện phải đối mặt với nhiều yếu tố bất ổn toàn cầu, từ căng thẳng địa chính trị, biến đổi khí hậu đến suy giảm tốc độ phục hồi kinh tế. Đặc biệt, những thay đổi trong chính sách thương mại của Hoa Kỳ, thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam đang đặt ra nhiều áp lực.

Theo nhận định của VinaCapital, việc Hoa Kỳ áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại, như điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp, có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hàng hóa Việt Nam. Đáng chú ý, tính đến tháng 10/2024, đã có 38 vụ điều tra chống lẩn tránh thuế đối với các sản phẩm Việt Nam, đặc biệt trong các ngành như thủy sản và dệt may.

Ngoài ra, ngành thủy sản, một trong những ngành xuất khẩu chủ lực, cũng đang chịu áp lực từ các tiêu chuẩn chất lượng khắt khe của Hoa Kỳ. Vasep nhận định rằng những biện pháp như thuế chống bán phá giá hay yêu cầu an toàn thực phẩm có thể khiến các doanh nghiệp tăng chi phí sản xuất và cạnh tranh gay gắt hơn với các đối thủ lớn như Ấn Độ, Ecuador và Indonesia.

Chiến lược để giữ đà tăng trưởng xuất khẩu

Trước những thách thức hiện hữu, Việt Nam cần xây dựng các chiến lược linh hoạt để khai thác tối đa cơ hội. Một trong những giải pháp quan trọng là đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. Việc ký kết và tận dụng các Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) sẽ mở ra cánh cửa mới cho các doanh nghiệp Việt Nam tại các thị trường tiềm năng như Trung Đông, châu Phi và Nam Mỹ.

Đồng thời, ngành thủy sản được dự báo sẽ có cơ hội lớn khi Mỹ giảm nhập khẩu từ Trung Quốc và chuyển sang các nước Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Sản phẩm tôm và cá tra, vốn là hai mặt hàng chủ lực, có tiềm năng tiếp tục tăng trưởng nhờ chất lượng ngày càng được cải thiện.

Ngành dệt may cũng đứng trước cơ hội lớn khi các chính sách bảo hộ của Mỹ tạo ra khoảng trống trên thị trường, giúp doanh nghiệp Việt Nam tăng khả năng tiếp cận và thúc đẩy kim ngạch xuất khẩu.

Bên cạnh đó, để duy trì và mở rộng thị phần, các doanh nghiệp cần tập trung nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo quy trình sản xuất minh bạch và đáp ứng các tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội và quản trị).

Năm 2023 chứng kiến sự phát triển vượt bậc của Việt Nam trong lĩnh vực xuất khẩu, đưa nền kinh tế tiến gần hơn đến nhóm dẫn đầu thế giới. Tuy nhiên, chặng đường phía trước còn nhiều thách thức đòi hỏi các doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước phải có chiến lược hợp lý, tận dụng cơ hội từ các thị trường mới và duy trì chất lượng sản phẩm. Với những nỗ lực và định hướng đúng đắn, Việt Nam hoàn toàn có thể giữ vững đà tăng trưởng và tiếp tục khẳng định vị thế trên trường quốc tế.

Chí Toàn

 Xem thêm tin tại đây