Chính sách thương mại Mỹ: Tương lai nào cho xuất khẩu cá tra Việt Nam?

Dự báo chính sách của chính quyền mới tại Mỹ sẽ có tác động lớn đến xuất khẩu cá tra Việt Nam, đặc biệt là khi các động thái về thuế và bảo hộ kinh tế được đẩy mạnh.

Việc ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng có thể đem đến nhiều thay đổi cho kinh tế toàn cầu, trong đó, ngành xuất khẩu cá tra của Việt Nam có khả năng chịu ảnh hưởng không nhỏ. Với chính sách “Nước Mỹ trên hết,” Tổng thống Trump thường có xu hướng bảo hộ kinh tế trong nước bằng cách tăng thuế nhập khẩu và giảm thuế doanh nghiệp nội địa, thu hút đầu tư về Mỹ. 

Cá tra Việt Nam: Mặt hàng xuất khẩu chủ lực vào Mỹ

Trong những năm gần đây, ngành thủy sản Việt Nam, đặc biệt là cá tra, đã có sự phát triển mạnh mẽ. Đứng trong top 5 các mặt hàng xuất khẩu chủ lực vào Mỹ, cá tra Việt Nam chỉ xếp sau các sản phẩm công nghiệp như điện tử, dệt may. Số liệu từ Trung tâm Thương mại Thế giới (ITC) ghi nhận rằng từ tháng 2 đến tháng 8/2024, phile cá tra đông lạnh của Việt Nam đã vượt qua phile rô phi để trở thành loại cá thịt trắng được tiêu thụ nhiều nhất tại Mỹ. Điều này khẳng định nhu cầu lớn từ thị trường Mỹ đối với cá tra Việt Nam.

Theo thống kê, giá trị xuất khẩu cá tra sang Mỹ trong năm 2022 đạt khoảng 527 triệu USD, chiếm 22% trong tổng giá trị xuất khẩu cá tra của Việt Nam. Đến năm 2023, con số này có sự sụt giảm xuống 271 triệu USD, chiếm 15% tỷ trọng. Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu năm 2024, kim ngạch xuất khẩu cá tra đã phục hồi mạnh mẽ. Chỉ trong nửa đầu tháng 10/2024, giá trị xuất khẩu cá tra sang Mỹ đã đạt 19 triệu USD, tăng 89% so với cùng kỳ năm trước. Tổng cộng, tính đến ngày 15/10/2024, xuất khẩu cá tra sang Mỹ đạt 275 triệu USD, tăng 27% so với cùng kỳ năm 2023.

Chính sách thuế của Mỹ và tác động đến ngành cá tra Việt Nam

Trở lại với chính sách kinh tế, chính quyền Trump có xu hướng bảo vệ doanh nghiệp Mỹ và sản xuất trong nước, đồng thời giảm thiểu sự phụ thuộc vào hàng nhập khẩu. Việc tăng thuế nhập khẩu lên mức 10-20% có thể sẽ là rào cản lớn đối với sản phẩm cá tra của Việt Nam khi cạnh tranh với các sản phẩm nội địa tại Mỹ. Điều này có thể làm tăng chi phí nhập khẩu cá tra vào Mỹ, dẫn đến việc giảm sức cạnh tranh của các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra Việt Nam so với các nhà cung cấp trong nước.

Dẫu vậy, chính sách này cũng có thể mở ra cơ hội nếu các nước khác, đặc biệt là Trung Quốc, bị áp mức thuế cao hơn. Khi ấy, các doanh nghiệp cá tra Việt Nam có thể tận dụng khoảng trống này để tăng thị phần tại Mỹ. Trung Quốc hiện cũng là một trong những đối thủ lớn của Việt Nam trong ngành cá tra. Nếu Trung Quốc bị giảm lợi thế cạnh tranh, Việt Nam có thể sẽ có thêm lợi thế trong việc xuất khẩu cá tra vào Mỹ.

Những yếu tố thuận lợi giúp tăng sức cạnh tranh của cá tra Việt Nam

Kết quả sơ bộ từ đợt rà soát hành động chống bán phá giá (POR20) đã mang đến tín hiệu tích cực cho doanh nghiệp xuất khẩu cá tra Việt Nam. Theo kết quả sơ bộ, cả 8 doanh nghiệp bị rà soát đều nhận mức thuế chống bán phá giá là 0,00 USD/kg, thấp hơn so với mức thuế chính thức của cuộc rà soát POR19 trước đó là từ 0,00 USD/kg đến 0,18 USD/kg. Điều này giúp giảm chi phí xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam, gia tăng sức cạnh tranh về giá tại thị trường Mỹ.

Ngoài ra, người tiêu dùng Mỹ ngày càng ưa chuộng các sản phẩm thủy sản từ Việt Nam, đặc biệt là cá tra. Chín tháng đầu năm 2024, phile đông lạnh mã HS 0304 là sản phẩm cá tra chủ lực mà Mỹ nhập khẩu từ Việt Nam, đạt giá trị 245 triệu USD, tăng 21% so với cùng kỳ năm trước và chiếm đến 96% tỷ trọng xuất khẩu cá tra sang Mỹ. Điều này cho thấy các sản phẩm cá tra chất lượng cao của Việt Nam vẫn được thị trường Mỹ đón nhận tích cực, mở ra triển vọng tăng trưởng dù có nhiều thách thức từ chính sách thuế.

Tăng trưởng mạnh mẽ trong xuất khẩu cá tra giá trị gia tăng

Ngoài các sản phẩm phile truyền thống, cá tra giá trị gia tăng cũng ghi nhận sự tăng trưởng đáng kể. Trong 9 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu cá tra giá trị gia tăng sang Mỹ đạt gần 8 triệu USD, tăng đến 1.666% so với cùng kỳ năm ngoái và chiếm 3% tỷ trọng trong tổng giá trị xuất khẩu cá tra sang Mỹ. Đây là một tín hiệu tốt, cho thấy các sản phẩm chế biến sâu đang dần tạo chỗ đứng tại thị trường này.

Triển vọng và thách thức của ngành cá tra Việt Nam tại Mỹ

Ngành cá tra Việt Nam đang phải đối mặt với một tương lai đầy biến động khi chính quyền Mỹ có xu hướng tăng cường bảo hộ thương mại. Tuy nhiên, vẫn có những cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam để nắm bắt và phát triển. Bằng việc đa dạng hóa sản phẩm, cải thiện chất lượng, đồng thời tận dụng các biện pháp ưu đãi thuế trong nước, ngành cá tra Việt Nam có thể giữ vững và gia tăng thị phần tại Mỹ.

Một yếu tố quan trọng giúp ngành cá tra tiếp tục phát triển là sự thích ứng nhanh chóng với các biến động chính sách thương mại quốc tế. Cùng với đó, Việt Nam cần đẩy mạnh xúc tiến thương mại và xây dựng hình ảnh cho cá tra, giúp người tiêu dùng Mỹ hiểu rõ hơn về sản phẩm và những lợi ích từ cá tra Việt Nam.

Tương lai của ngành cá tra Việt Nam tại Mỹ đang phụ thuộc nhiều vào các quyết định chính sách từ chính quyền Mỹ. Dù có thể gặp nhiều thách thức, các doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể nắm bắt cơ hội nếu biết tận dụng các ưu thế hiện có và chủ động thích nghi với tình hình. Trong bối cảnh nhu cầu tiêu thụ cá tra tại Mỹ vẫn đang tăng trưởng, việc nắm bắt các cơ hội và định hướng phát triển bền vững sẽ là chìa khóa để ngành cá tra Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế. 

Phương Thảo

Nguồn tham khảo: Thời báo Ngân hàng