Xuất khẩu chè Việt Nam: Tiềm năng lớn nhưng giá trị vẫn khiêm tốn

Tăng trưởng tích cực nhưng còn nhiều thách thức

Theo báo cáo từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trong tháng 9/2024, Việt Nam xuất khẩu 15.000 tấn chè, thu về 26 triệu USD, tăng hơn 39% cả về lượng và giá trị so với cùng kỳ năm ngoái. Tính chung 9 tháng đầu năm 2024, lượng chè xuất khẩu đạt 108.000 tấn, tương đương 189 triệu USD, tăng 31,9% về lượng và 34,2% về giá trị so với năm 2023.

Hiện Việt Nam đứng thứ 8 thế giới về xuất khẩu chè, với sản phẩm được phân phối tới hơn 70 quốc gia và vùng lãnh thổ. Trong số này, Pakistan là thị trường lớn nhất, chiếm 70 triệu USD doanh thu trong 9 tháng đầu năm. Trung Quốc và Hoa Kỳ cũng ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng, lần lượt đạt gần 15 triệu USD và 8 triệu USD.

Dù có sự tăng trưởng, giá trị xuất khẩu chè Việt Nam vẫn thấp. Với kim ngạch dưới 200 triệu USD, xuất khẩu chè chỉ chiếm 5% so với cà phê – mặt hàng có doanh thu hơn 4 tỷ USD trong cùng kỳ.

Giá chè xuất khẩu thấp, nghịch lý với thị trường nội địa

Trong 9 tháng đầu năm 2024, giá chè xuất khẩu bình quân chỉ đạt 1.752 USD/tấn, tăng nhẹ 1,7% so với năm trước. Mức giá này thua xa cà phê, với giá bình quân 3.897 USD/tấn và mức cao nhất đạt 5.469 USD/tấn trong tháng 9.

Điều đáng chú ý là giá chè xuất khẩu chỉ bằng 1/3 giá chè bán trong nước. Tại thị trường nội địa, chè có giá từ 120.000 đến 800.000 đồng/kg, tùy loại và thương hiệu. Trong khi đó, chè xuất khẩu chủ yếu là chè thô, đóng gói lớn, không nhãn mác. Sau khi nhập khẩu, các đối tác nước ngoài sẽ đóng gói, gắn thương hiệu của họ và bán ra thị trường quốc tế, khiến người tiêu dùng khó nhận diện xuất xứ Việt Nam.

Lợi thế và tiềm năng của ngành chè Việt Nam

Việt Nam có 34 tỉnh, thành phố trồng chè, với tổng diện tích 130.000ha. Các vùng trồng chè tập trung tại trung du, miền núi phía Bắc, Tây Nguyên, và Bắc Trung Bộ – những khu vực có khí hậu mát mẻ, thích hợp để phát triển cây chè.

Các địa phương có diện tích trồng chè lớn gồm Thái Nguyên (22.300ha), Hà Giang (21.500ha), Phú Thọ (16.100ha) và Lâm Đồng (10.800ha). Với sự đa dạng về địa hình và khí hậu, chè Việt Nam có tiềm năng sản xuất các dòng sản phẩm chất lượng cao, từ chè xanh truyền thống đến các loại chè hữu cơ cao cấp.

Giải pháp nâng cao giá trị chè xuất khẩu

Để chè Việt Nam vươn xa hơn trên bản đồ thế giới, ngành chè cần tập trung vào các giải pháp như chuyển đổi sang sản xuất an toàn, hữu cơ
Cụ thể, sản xuất chè theo hướng an toàn, ứng dụng công nghệ cao và sinh học, cùng với việc phát triển nông nghiệp hữu cơ, sẽ giúp nâng cao chất lượng sản phẩm và đáp ứng nhu cầu ngày càng khắt khe từ các thị trường lớn. Ngoài ra cần có sự liên kết giữa sản xuất và chế biến, khuyến khích người trồng chè hợp tác với doanh nghiệp trong khâu chế biến và tiêu thụ sản phẩm. Điều này không chỉ tăng hiệu quả sản xuất mà còn đảm bảo đầu ra ổn định. Bên cạnh đó cần đẩy mạnh xúc tiến thương mại qua việc tăng cường quảng bá chè Việt Nam tại các triển lãm quốc tế. Đồng thời chú trọng xây dựng thương hiệu riêng để khẳng định vị trí trên thị trường toàn cầu, tiến tới phát triển các dòng sản phẩm giá trị cao như chè thượng hạng, chè hữu cơ, sản xuất chè đóng gói nhỏ, có nhãn mác Việt Nam, thay vì chỉ xuất khẩu chè thô. Đây cũng là chìa khóa để nâng giá trị gia tăng và giúp chè Việt Nam khẳng định bản sắc.

Tín hiệu tích cực cho tương lai

Năm 2024 đánh dấu nhiều bước tiến tích cực với sự tăng trưởng ấn tượng từ các thị trường lớn. Các doanh nghiệp trong ngành kỳ vọng xuất khẩu chè trong 3 tháng cuối năm sẽ đạt kỷ lục, nâng tổng kim ngạch cả năm vượt mốc 229 triệu USD – mức cao nhất từ năm 2011. Dù còn nhiều thách thức, chè Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để khẳng định giá trị và thương hiệu trên thị trường quốc tế. Sự nỗ lực đồng bộ từ người trồng chè, doanh nghiệp và các cơ quan quản lý sẽ là động lực để ngành chè phát triển bền vững trong tương lai.

Bên cạnh đó, việc chú trọng nâng cao chất lượng và đẩy mạnh truyền thông giúp chè Việt Nam tiếp cận người tiêu dùng toàn cầu, xây dựng niềm tin và sự yêu thích với thương hiệu “chè Việt.” Với định hướng đúng đắn, chè Việt Nam không chỉ tăng trưởng về lượng mà còn khẳng định giá trị trên thị trường quốc tế.

Chí Toàn